Trudny dostęp do sądu
Obowiązujący system prawny staje się coraz bardziej złożony, a korzystanie z ochrony prawnej wymaga specjalistycznej wiedzy. Ostatnia nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego w istotny sposób pogorszy sytuację osób, które występują w procesie bez adwokata lub radcy prawnego.
Uchwalona 2 lipca 2004 r. nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego (wejdzie w życie 5 lutego 2005 r.) wyłącza możliwość orzekania sądu ponad żądanie. Sąd nie będzie miał już obowiązku udzielania stronom występującym bez radcy prawnego lub adwokata, wskazówek i pouczeń o skutkach prawnych czynności procesowych. Jednocześnie rozszerzono przymus adwokacko - radcowski.
Rzecznik praw obywatelskich sygnalizuje ministrowi sprawiedliwości, że takie przepisy jeszcze bardziej utrudnią dostęp do sądu, zwłaszcza ludzi uboższych. Jednocześnie system prawny staje się bardziej złożony, a korzystanie ze środków ochrony prawnej wymaga specjalistycznej wiedzy. Zatem nowelizacja w istotny sposób pogorszy sytuację osób, które występują w procesie bez adwokata lub radcy prawnego. Dodatkowo dokonanie pewnych czynności procesowych będzie niemożliwe bez zaangażowania profesjonalnego pełnomocnika.
Rzecznik już nie raz podkreślał, że dostęp do ochrony prawnej nie powinien być ograniczony ze względu na ubóstwo i z tego względu niezbędne jest zapewnienie bezpłatnej lub niskopłatnej pomocy prawnej. Z praktyki Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, wynika, że istnieje ogromna potrzeba zapewnienia bezpłatnego poradnictwa prawnego. Dlatego zdaniem rzecznika, równolegle ze zmianami procedury, należy przeprowadzić reformę systemu pomocy prawnej świadczonej ludziom ubogim, jak przykładowo utworzenie instytucji Biura Obrońcy Publicznego, sprawnie funkcjonującego w innych krajach.
Ewa Bednarek
