Umowa na odległość - prawne kwestie związane z zawieraniem i rozwiązywaniem umów na odległość
W przypadku zawierania przez konsumentów (to jest przez osoby fizyczne dokonujące czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową) umów na odległość podstawowe znaczenie mają w tym zakresie przepisy ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (zwanej dalej ustawą).
W art. 6 ust. 1 ustawy zdefiniowano umowę zawieraną na odległość. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu umowy zawierane z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, w szczególności drukowanego lub elektronicznego formularza zamówienia, poczty elektronicznej lub innych środków komunikacji elektronicznej, są umowami na odległość, jeżeli kontrahentem konsumenta jest przedsiębiorca, który w taki sposób zorganizował swoją działalność. Powyższa definicja przesądza o tym, iż przepisy ustawy będą mieć zastosowanie do nabywania przez konsumentów towarów i usług za pośrednictwem internetu, w przypadku gdy drugą stroną umowy będzie przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą (czyli np. oferujący towary lub usługi) również za pośrednictwem internetu.
Specyficzną formą umów zawieranych na odległość są umowy ubezpieczenia. Czynności ubezpieczeniowe wchodzą w zakres usług finansowych, odnośnie których ustawodawca wprowadził szczególne regulacje w stosunku do ogólnych zasad dotyczących umów zawieranych na odległość. Przy zawieraniu umów ubezpieczenia na odległość ustawodawca nałożył na ubezpieczyciela szereg obowiązków, przede wszystkim o charakterze informacyjnym dotyczących identyfikacji samego przedsiębiorcy, a także warunków i zasad zawarcia, wykonywania oraz rozwiązania umowy ubezpieczenia zawieranej w takiej formie. Z drugiej strony z obowiązkami tymi skorelowane jest uprawnienie konsumenta do uzyskania dostępu do takich informacji i to co do zasady przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Konsument powinien bowiem otrzymać od ubezpieczyciela przed zawarciem umowy ubezpieczenia informacje, o których wspomniano powyżej, na piśmie lub za pomocą innego statycznego nośnika informacji, dostępnego dl konsumenta. Dodatkowo po zawarciu umowy, w trakcie jej obowiązywania, konsument, który zawarł umowę z ubezpieczycielem za pomocą środków porozumiewania się na odległość, ma prawo żądać doręczenia mu warunków umowy na piśmie.
Należy pamiętać, iż każdy konsument, który zawarł umowę ubezpieczenia za pomocą środków komunikowania się na odległość ma prawo do odstąpienia od niej bez podania przyczyny, przy czym realizacja tego uprawnienia może nastąpić, co do zasady najpóźniej w terminie 30 dni od dnia poinformowania konsumenta o zawarciu umowy. W przypadku odstąpienia od umowy, jest ona uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. Zauważyć jednakże wypada, że zgodnie z art. 16c ust. 5 ustawy w wypadku rozpoczętego za zgodą konsumenta świadczenia usług przed upływem terminów umożliwiających konsumentowi odstąpienie od umowy przedsiębiorca może żądać zapłaty ceny za usługę rzeczywiście wykonaną. Druga możliwość odstąpienia przez konsumenta od umowy istnieje w sytuacji, gdy ubezpieczyciel nie dopełnił obowiązków informacyjnych wobec konsumenta, o których mowa była powyżej. W takiej sytuacji konsument ma prawo odstąpić od umowy w każdym czasie bez konieczności ponoszenia kosztów należnych przedsiębiorcy. Oczywiście niezależnie od możliwości odstąpienia od umowy na warunkach wynikających z ustawy, sama umowa ubezpieczenia może również wskazywać sposób jej rozwiązania przed upływem terminu na jaki została zawarta.
Paweł Kowalski
radca prawny w kancelarii "Rachelski i Wspólnicy"
