Uważaj gdzie kupujesz!

Dla przedsiębiorców wiąże się to z dodatkowymi obowiązkami. Natomiast dla klientów z korzystnym uprawnieniem do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny.

Poza lokalem, czyli gdzie?

Przez lokal przedsiębiorstwa rozumie się miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej. Lokalem przedsiębiorstwa jest więc np. sklep czy należycie oznaczone biuro.

Część przedsiębiorców organizuje swoją działalność w ten sposób, że umowy zawierane są np. w wynajętych salach, podczas dokonywanych w nich prezentacji. Takie miejsca nie mieszczą się w definicji ?lokalu przedsiębiorstwa?. Podobnie wygląda sprawa ze sprzedażą akwizycyjną w miejscu pracy, mieszkaniu czy innym miejscu prywatnego pobytu konsumenta. Są to również umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa.

Klient klientowi nierówny

Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa mają swoją specyfikę. Pod wpływem sprawnie przeprowadzonej prezentacji przez sprzedawcę, te osoby, które niczego kupować nie zamierzały często "na gorąco" podpisują umowy i kupują rzeczy, po które do sklepu nigdy by się nie wybrały. Z tego powodu przepisy ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów zabezpieczają interesy słabszej strony takich umów, czyli klienta będącego konsumentem. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Jeśli drugą stroną umowy jest inny przedsiębiorca, wówczas przepisów o zawieraniu umów poza lokalem przedsiębiorstwa nie stosuje się.

Obowiązki sprzedawcy?

Na przedsiębiorcy, który proponuje konsumentowi zawarcie umowy poza lokalem przedsiębiorstwa, ciążą dodatkowe obowiązki.

Przed zawarciem umowy powinien on okazać dokument potwierdzający prowadzenie działalności gospodarczej oraz dokument tożsamości. W razie zawierania umów w imieniu przedsiębiorcy, zawierający umowę okazuje ponadto dokument potwierdzający swoje umocowanie.

Należyte ?przedstawienie się? przez przedsiębiorcę nie zamyka katalogu jego dodatkowych obowiązków. Musi on jeszcze poinformować konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni od jej zawarcia. Trzeba też wręczyć konsumentowi wzór oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem imienia i nazwiska (nazwy) przedsiębiorcy oraz adresem zamieszkania (siedziby). Ponadto przedsiębiorca zobowiązany jest wręczyć konsumentowi pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę. Na żądanie przedsiębiorcy konsument powinien poświadczyć na piśmie, że został poinformowany o prawie odstąpienia i że otrzymał wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Warto o takie poświadczenie zadbać. Bez niego trudniej będzie udowodnić, że konsument został o przysługujących mu prawach poinformowany. Może to spowodować dla przedsiębiorcy negatywne konsekwencje.

. i skutki ich lekceważenia

Kara grzywny oraz wydłużenie czasu, w jakim konsument ma prawo odstąpienia od umowy bez podania przyczyny - takie mogą być skutki niewywiązywania się przez przedsiębiorcę z ciążących na nim obowiązków.

Wykroczeniem, za które można zostać ukaranym grzywną jest nieokazywanie konsumentom dokumentu potwierdzającego wykonywanie działalności gospodarczej oraz dokumentu tożsamości i umocowania przez osobę zawierającą umowę poza lokalem przedsiębiorstw.

Innego rodzaju konsekwencje mogą spotkać przedsiębiorcę, który nie poinformuje konsumenta na piśmie o przysługującym mu prawie odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa. Brak pisemnej informacji skutkuje tym, że dziesięciodniowy termin, w którym konsument może odstąpić od umowy nie rozpoczyna swojego biegu. W takim wypadku konsument może odstąpić od umowy w terminie dziesięciu dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia. Konsument nie może jednak skorzystać z tego prawa po upływie trzech miesięcy od wykonania umowy.

Prawa klienta

W przypadku zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa klient będący konsumentem otrzymuje szczególne uprawnienie, którego nie ma przy umowach zawartych w lokalu przedsiębiorstwa. Może on bowiem odstąpić od umowy bez podania jakiejkolwiek przyczyny.

Konsument realizuje to prawo poprzez złożenie na piśmie oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Ma na to dziesięć dni od dnia zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. W takim przypadku umowa uważana jest za niezawartą. Konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. Strony powinny sobie zwrócić to, co dotychczas w związku z umową sobie świadczyły. Jeśli więc konsument otrzymał już towar - musi go oddać. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.

Prawa konsumenta do odstąpienia od umowy nie można ograniczać. Dlatego nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (tzw. odstępnego).

Nie tylko sprzedaż

Przepisy o umowach zawieranych z konsumentami poza lokalem przedsiębiorstwa znajdują zastosowanie nie tylko w przypadku umów sprzedaży, choć w praktyce te są najczęstsze. Z drugiej strony warto wiedzieć o kilku przypadkach, gdzie mimo zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa konsument nie ma wskazanych wcześniej uprawnień. Chodzi tu m.in. o umowy:

- sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta,

- powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, o wartości przedmiotu umowy do równowartości 10 euro,

- o prace budowlane,

- dotyczące nieruchomości, z wyłączeniem usług remontowych.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 2.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów... (Dz. U. nr 22, poz. 271 ze zm.), ustawa z dnia 20.05.1971 r. - Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2007 r. nr 109, poz. 756).

autor: Andrzej Janowski