W obronie prawa do zasiłku
Prawo do zasiłku stałego, przyznawanego osobom niepełnosprawnym nie może być uzależnione od sprawności działania administracji - wynika z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, badającego przepisy ustawy o pomocy społecznej.
TK orzekł, że uzależnienie uprawnienia do zasiłku w zależności od tego czy dana osoba uzyskała ostateczną decyzję w tej sprawie przed 1 maja 2004 r. czy też nie - jest niezgodne z konstytucją. Według Trybunału wszystkie podmioty, które spełniały określone w ustawie kryteria przyznania zasiłku stałego oraz złożyły stosowny wniosek w tej sprawie, powinny być traktowane równo.
TK rozpatrywał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Do tego sądu wpłynęła sprawa Jadwigi J., która była uprawniona do otrzymywania zasiłku ze względu na niepełnosprawność dziecka. W 2003 roku Jadwiga J. złożyła wniosek o kontynuowanie świadczenia, ale dyrektor miejskiego ośrodka pomocy rodzinie odmówił - powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności ustalił, że nie ma potrzeby stałej obecności opiekuna dziecka w jego leczeniu i rehabilitacji.
Jadwiga J. odwołała się od tej decyzji. W kwietniu 2004 roku samorządowe kolegium odwoławcze zawiesiło postępowanie, a w lipcu 2005 roku uchyliło decyzję odmawiającą jej prawa do zasiłku i umorzyło postępowanie - nowa ustawa o pomocy społecznej, która weszła w życie 1 maja 2004 roku, inaczej definiuje "zasiłek stały" i odmiennie określa krąg osób do niego uprawnionych. Natomiast dawnemu "zasiłkowi stałemu" odpowiada obecnie "świadczenie pielęgnacyjne".
Jadwiga J. odwołała się do WSA, domagając się przyznania zasiłku stałego od 1 października 2003 do 30 kwietnia 2004 roku oraz świadczenia pielęgnacyjnego za okres po 1 maja 2004 roku. Zdaniem WSA ustawodawca pominął tę grupę osób, których wnioski o przyznanie zasiłku wpłynęły przed 1 maja 2004 roku, ale nie zostały rozpatrzone. Zgodnie z nowymi przepisami nie mają one prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
TK podzielił tę argumentację. Zwrócił uwagę, że ci, którzy uzyskali ostateczną decyzję, otrzymali zasiłek, jak również świadczenie pielęgnacyjne. Natomiast osoby, które do 30 kwietnia 2004 r. nie uzyskały ostatecznej decyzji przyznającej zasiłek, nie otrzymały go oraz nie będą otrzymywały świadczeń pielęgnacyjnych.
Według TK, w tej sytuacji przyznanie świadczenia uzależnione jest m.in. od sprawności działania właściwych organów władzy publicznej. Zatem w praktyce to, czy zainteresowany uzyskał do 30 kwietnia 2004 r. ostateczną decyzję o przyznaniu zasiłku, mogło w znacznym stopniu zależeć od przypadkowych uwarunkowań.
W ocenie TK wprowadzenia takiego zróżnicowania nie można uznać za usprawiedliwione. Przyjęte przez ustawodawcę kryterium etapu procedury administracyjnej nie pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią kwestionowanej regulacji ani też z wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych.
