Wszyscy piorą w rajach podatkowych

W ostatnich czterech latach ponadsiedmiokrotnie wzrosła liczba wykrytych przestępstw prania brudnych pieniędzy, dokonywanych przez firmy zarejestrowane w tzw. rajach podatkowych. Mimo że w 2005 roku zapadło w tej sprawie 161 wyroków, to tylko wierzchołek góry lodowej, gdyż walka z tym zjawiskiem jest niezwykle trudna - podkreślają organy ścigania.

Nikt nie wie, ile polskich firm legalnie działających w rajach podatkowych jest wykorzystywanych do celów przestępczych

Statystyki są alarmujące. - Należy szacować, że skala tych przestępstw jest znacznie większa - mówi podinspektor Dariusz Potakowski, ekspert od przestępczości zorganizowanej w Wyższej Szkole Policji w Szczytnie, gdyż tak naprawdę nikt nie wie, ile polskich firm legalnie działających w rajach podatkowych jest wykorzystywanych do celów przestępczych. Przypuszczalną skalę mogą obrazować dane Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF), do którego tylko w 2005 roku wpłynęło 1558 zawiadomień o działalności mogącej mieć związek z praniem pieniędzy oraz 67 642 informacje o transakcjach uznanych za podejrzane. Część z nich była związana z rajami podatkowymi.

Możliwości prania pieniędzy przez raje podatkowe są bardzo szerokie. Organy ścigania zanotowały już całą gamę przestępstw popełnianych przez zarejestrowane tam firmy. Od spraw o poważnym ciężarze gatunkowym, jak wyprowadzanie pieniędzy ze spółek Skarbu Państwa (np. sprawa PZU) czy legalizowanie majątków zorganizowanych grup przestępczych, po mniejsze związane z usługami internetowymi (e-hazard) czy audiotele.

Popularną metodą prania pieniędzy jest transferowanie do podmiotów umiejscowionych w rajach podatkowych znaczących kwot za tzw. usługi niematerialne, czyli takich, których faktyczną wartość trudno oszacować, np. za konsultacje, prawa autorskie, badania rynku itd. - mówi D. Potakowski.

Innym na pierwszy rzut oka banalnym sposobem na zalegalizowanie przestępczego majątku są usługi audiotele. Sprawcy podpisują umowę z operatorem telefonicznym, zatrudniają osoby, które będą dzwonić pod wskazany numer 0-700. Osoby mające świadczyć usługi przez telefon nabywają telefony komórkowe bez abonamentu i za pozostałą kwotę kupują karty telefoniczne doładowujące.

- W krótkim okresie kilkanaście, kilkadziesiąt osób wydzwania znaczną kwotę, która po odjęciu prowizji dla operatora i podatku stanowi czyste pieniądze. Pochodzą one ze świetnie prosperującego numeru sex-telefonu. To samo może dotyczyć innych usług - mówi D. Potakowski.

Co mogą zrobić w takim przypadku organy ścigania? Jak się okazuje, istnienie odpowiednich regulacji prawnych to za mało, aby skutecznie ścigać firmy usytuowane w miejscach, gdzie praktycznie nie sięga żadna jurysdykcja. - Podstawowy problem rodzi się wtedy, gdy musimy uzyskać informacje od podmiotów zagranicznych. To jest długotrwałe, a w finale możemy uzyskać informacje nieposuwające naszego śledztwa naprzód - tłumaczy Maciej Kujawski, rzecznik prasowy prokuratury okręgowej w Warszawie. Dodatkowo, jeśli interesujemy się jakąś spółką i chcemy dotrzeć do osób ją reprezentujących, okazuje się, że taką spółkę założyły inne spółki znajdujące się w innych rajach podatkowych. Nie ma żadnych bliższych informacji lub tylko adresy skrytek pocztowych. Jeśli nawet dotrzemy do spółki, musimy docierać do kolejnych dwóch, by się dowiedzieć, kto się kryje za nimi - mówi Maciej Kujawski.

Z tym zjawiskiem od lat próbuje walczyć również Unia Europejska. Z marnym skutkiem.

Sytuacja ma być rozwiązana do 15 grudnia 2007 na mocy dyrektywy 2005/60/WE w sprawie przeciwdziałania, wykorzystywania systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, gdzie zakazuje się krajom członkowskim prowadzenia rachunków anonimowych i numerycznych.

Tomasz Pietryga

Paweł A. Kozyra