Zakaz handlu będzie wprowadzany stopniowo, aby Polacy mogli przyzwyczaić się do nowych przepisów. Początkowo zakazem objęte będą dwie niedziele w miesiącu. Od 2019 roku zakupy zrobimy już w tylko jedną niedzielę w miesiącu, a od 2020 wszystkie niedziele będą wolne od handlu - poza kilkoma określonymi w ustawie wyjątkami. Zakaz handlu w niedzielę to paradoksalnie dobra wiadomość dla wszystkich właścicieli e-sklepów. Ich ustawowy zakaz nie obejmuje. W tej sytuacji Polacy mogą zainteresować się możliwością zakupów przez internet. Ponadto niektóre sieci handlowe już teraz analizują dopuszczalność otwarcia w niedzielę tzw. showroomów - miejsc do przymierzania ubrań czy przeglądania sprzętu RTV, w których zamówienia mogłyby być składane wyłącznie online.
Gdzie na zakupy w niedzielę?
Od każdej reguły istnieją jednak pewne wyjątki. I tak np. handel w kwiaciarniach będzie w niedzielę dozwolony, ale tylko wówczas, gdy przeważająca działalność będzie polegać na handlu kwiatami. Natomiast w cukierniach oraz lodziarniach przeważająca działalność będzie musiała polegać na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi. Podobnego zawężenia przepisów nie wprowadzono jednak w stosunku do stacji paliw. Pojawiają się głosy jakoby stacje paliw miały rozbudowywać swoją ofertę i proponować jeszcze szerszy wachlarz usług i produktów niż teraz.
W niedzielę zakupy będzie można zrobić również w placówkach handlowych na dworcach, w portach lotniczych, w strefach wolnocłowych, a także w środkach komunikacji miejskiej. Handel w sklepach na dworcach będzie dozwolony, ale tylko "w zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych". Co dokładnie oznacza sformułowanie: "bezpośrednia obsługa podróżnych"? Jaki jest jego zakres - nie wiadomo - ustawodawca tego nie doprecyzował.
Z kolei senackie poprawki do ustawy doprecyzowały przepis pozwalający na otwieranie w niedzielę placówek handlowych działających na zasadzie franczyzy - właściciel będzie mógł otworzyć sklep w niedzielę tylko wtedy, gdy sprzedaż będzie prowadził "we własnym imieniu i na własny rachunek". Oznacza to, że w przypadku franczyzy, właściciel nie może np. korzystać z pomocy członków rodziny. Na podstawie treści przepisów może to zostać uznane za nielegalne.
Szansa dla e-commerce
Niezależnie od legislacyjnych niedoskonałości i trudności interpretacyjnych nowe przepisy są sporą szansą dla branży e-commerce. Eksperci zgodnie oceniają, iż zakaz handlu w niedzielę może przyczynić się do jeszcze bardziej dynamicznego wzrostu handlu internetowego w kolejnych latach. Dobrym przykładem są Węgry, gdzie po wprowadzeniu zakazu, sprzedaż żywności przez internet rosła z kwartału na kwartał nawet o 30 proc. Docelowo osiągnąła wartość 40 mld forintów, czyli około 540 mln złotych. Inną sprawą jest fakt, że Węgry wycofały się z zakazu handlu w niedzielę już po roku od jego wprowadzenia.
Dziś w Polsce rynek internetowej sprzedaży żywności szacowany jest na zaledwie 300 mln złotych. Zamknięcie sklepów w niedziele może dać impuls do rozwoju internetowych sklepów spożywczych oraz zmienić zakupowe przyzwyczajenia Polaków - być może będziemy chętniej kupować artykuły codziennego użytku online - komentuje Marcin Jędrzejak, ekspert ds. prawa w Trusted Shops, firmie oferującej gwarancję zwrotu pieniędzy klientom sklepów internetowych.
Polak potrafi
Ponadto niektórzy przedsiębiorcy analizują już model tzw. showroomów, które zastępowałyby w niedzielę klasyczne sklepy. Służyłyby one prezentacji produktu i umożliwiały klientowi zapoznanie się z nim. Klient w takim showroomie sam zeskanowałby kod produktu i dokonał jego zakupu - w interencie - za pomocą telefonu, a następnie od ręki odebrał. Jedyną obsługę takiego sklepu mogłyby wtedy stanowić osoby z ochrony oraz personel zajmujący się utrzymaniem porządku, na co nowe przepisy zezwalają. Prawnicy są jednak podzieleni w zakresie dopuszczalności takiego rozwiązania. Jego krytycy twierdzą, iż byłaby to próba obejścia prawa i działanie wbrew założeniom ustawy, która w ich ocenie zakazuje nie tylko samego handlu, lecz również wykonywania innych czynności handlowych jak np. otwieranie sklepów i pilnowanie czy doradzanie klientom.
Zalety zakupów online
Niezależnie od wyniku tych rozważań - sama ustawa, mimo wielu kontrowersji i niedoskonałości legislacyjnych jest bardzo korzystnym impulsem dla branży e-commerce. Liczba kupujących online rośnie w Polsce z roku na rok - tak samo jak obroty e-sklepów. Ogromną zaletą zakupów przez internet jest skrócenie czasu poświęcanego na tę czynność do minimum. Nie musimy szukać miejsca parkinowego, a problem kolejek przy kasach po prostu nas nie dotyczy. Zakupy stają się przyjemością, kiedy możemy je zrobić w domowym zaciszu i nie musimy przeciskać się przez tłumy ludzi. Dostawa pod same drzwi czy do zyskujących popularność Coolomatów o z góry ustalonej przez nas porze to wielka wygoda. Ponadto często możemy poczytać opinie mniej lub bardziej zadowolonych klientów, którzy dokonali zakupu w danym sklepie bądź wypróbowali już interesujący nas produkt. Nie bez znaczenia jest także wzrastająca świadomość prawna konsumentow - kupując w internecie mamy większe uprawnienia niż w przypadku zakupu dokonanego w sklepie stacjonarnym. Konsument kupujący online może w zdecydowanej większości przypadków odstąpić od umowy w terminie 14 dni i zwrócić produkt do sprzedawcy. Natomiast w przypadku zakupu dokonanego w sklepie stacjonarnym przywilej związany z możliwością ewentualnego zwrotu towaru nie jest żadnym wymogiem prawnym, a jedynie ewentualnym - opcjonalnym rozwiązaniem zależnym od dobrej woli sprzedawcy i przyjętej przez niego polityki w zakresie zwrotów.
Opr. KM
