Wpływ podwyższonej inflacji na finanse publiczne jest niejednoznaczny. Międzynarodowy Fundusz Walutowy wskazuje, że szoki inflacyjne pomagają chwilowo zmniejszyć deficyt oraz długoterminowo dług w relacji do PKB (każdy 1 pkt. proc. dodatkowego wzrostu cen obniża zadłużenie o 0,5-1,0 pkt. proc.). W swojej analizie PIE zwraca uwagę, że w przypadku inflacji niespodziewanej i krótkotrwałej wynik budżetu państwa powinien poprawić się, dzięki większym wpływom przy stałych wydatkach.
Wyższe wynagrodzenia i ceny produktów zwiększają wpływy podatkowe. Równocześnie sztywno ustalone w budżecie wydatki nie rosną w tak szybkim tempie. Pozytywny efekt nie występuje jednak, gdy wraz z cenami rosną oczekiwania inflacyjne - w takim wypadku ponownie rosną też wydatki - PIE nie pozostawia wątpliwości, że na dłuższą metę inflacja jest zgubna dla budżetów państw.
Działania osłonowe nie sprzyjały budżetowej równowadze
Wysoka inflacja od początku 2021 r. w znacznym stopniu wynikała ze wzrostu cen importu - tłumaczy PIE. "Symulacje EBC wskazują, że takie wzrosty cen pogłębiają deficyt budżetowy. To głównie efekt dodatkowych wydatków, jak np. działań osłonowych, które chroniły konsumentów i przedsiębiorstwa przed nagłym wzrostem cen energii i żywności. W tym czasie płace i ceny pozostałych produktów nie rosły w tak szybkim tempie. W konsekwencji rosnące wydatki przewyższały wpływy podatkowe do budżetu" - czytamy.
"W rzeczywistości podwyższona inflacja utrudnia wzrost gospodarczy. Dzieje się to bezpośrednio poprzez obniżanie siły nabywczej konsumentów i zwiększanie niestabilności, co utrudnia firmom zawieranie długoterminowych umów. W konsekwencji maleje konsumpcja i inwestycje. Ponadto, zwalczanie inflacji wymaga zacieśnienia polityki pieniężnej, a to obniża wzrost gospodarczy" - przekonuje PIE.
Wykres. Deficyt finansów publicznych w krajach strefy euro (2023 r. - prognoza KE)
Wpływ inflacji na finanse publiczne nie jest jednakowy - różni się między państwami
Ostateczny efekt wyższej inflacji różni się pomiędzy państwami. Wpływ inflacji zależy od takich czynników, jak: wielkość państwa, źródło i zaskoczenie inflacją czy aktualny stan finansów publicznych. "EBC wskazuje, że inflacja jest szczególnie szkodliwa w państwach, których wydatki w największym stopniu są waloryzowane inflacją - takimi państwami są np. Belgia lub Francja" - czytamy w analizie Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
***
