Wina jest, kary nie będzie
Osoby ukarane za wykroczenie grzywną do 500 zł mogą spać spokojnie, bo przepisy przewidują zamianę grzywien na karę aresztu wyłącznie w przypadku kar przekraczających 500 zł. Grzywny poniżej 500 zł sądy nagminnie umarzają, bo sprawcy czują się bezkarni i masowo takich kar nie płacą.
Z roku na rok rosną kwoty niezapłaconych grzywien orzeczonych przez sądy. Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że w 2004 r. suma nieuiszczonych grzywien za przestępstwa i wykroczenia przekroczyła 60 mln zł, zaś w pierwszym półroczu 2005 r. kwota ta sięgnęła 36 mln zł. Skazanym na grzywnę za przestępstwa i wykroczenia sprzyjają przestarzałe i nieracjonalne przepisy, dzięki którym mogą oni doprowadzać do wydłużania i w efekcie - przedawnienia wykonania kary grzywny.
Procedura egzekwowania grzywien jest długotrwała, czasochłonna i często nieefektywna. Jak mówi "GP" sędzia Piotr Matuszewski z Sądu Okręgowego w Gdańsku, przepisy są tak skonstruowane, że sąd musi skierować sprawę do egzekucji komorniczej nawet wtedy, gdy wie, że ta egzekucja będzie bezskuteczna. Opóźnia to orzeczenie wobec skazanego zastępczej kary pozbawienia wolności. Sama zastępcza kara pozbawienia wolności jest w kodeksie karnym wykonawczym traktowana jako ostateczność, co skazani nagminnie wykorzystują, zalewając sąd wnioskami o odroczenie zapłaty grzywny, czy rozłożenie jej na raty. Gra wnioskami może doprowadzić w skrajnych przypadkach do przedawnienia wykonania kary grzywny.
Paradoksalne jest, że jeśli sprawca wykroczenia skazany na grzywnę nieprzekraczającą 500 zł nie ma środków na jej uiszczenie i chciałby ją odpracować (a często się tak zdarza), przepisy nie dają takiej możliwości i sądy zwykle umarzają grzywnę. Odpracować bowiem można grzywnę w kwocie powyżej 500 zł.
Plany Ministerstwa Sprawiedliwości na 2005 r. i lata następne przewidują nowelizację przepisów o ściąganiu grzywien, m.in. przez uproszczenie procedury i przekazanie egzekucji grzywien urzędom skarbowym - wyspecjalizowanym w ściąganiu należności i mającym wiedzę o majątku dłużników. Jak jednak powiedział "GP" Marek Motuk, zastępca dyrektora departamentu nad wykonywaniem orzeczeń w Ministerstwie Sprawiedliwości, Ministerstwo Finansów sprzeciwia się pomysłowi dodatkowego obciążenia pracą urzędów skarbowych.
Aneta Mościcka
