W pozwie skierowanym przeciwko Jerzemu P. i Mariannie R. powód Zdzisław R. domagał się uzgodnienia treści określonej księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie w jej dziale drugim - w miejsce Zdzisława i Marianny małżonków R. - Jerzego P. oraz Zdzisława P. jako współwłaścicieli nieruchomości objętej tą księgą po 1/2 części. Następnie sprecyzował żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł, aby jako właścicieli wpisać Jerzego P. w 1/2 części oraz Zdzisława i Mariannę małżonków R. w 1/2 części na zasadzie wspólności ustawowej. Sąd Rejonowy w K. nakazał usunięcie niezgodności treści księgi wieczystej przez wpisanie w jej dziale drugim Jerzego P. jako współwłaściciela do 1/2 części w miejsce takiego udziału Zdzisława i Marianny R. W rzeczywistości jednak stan prawny nieruchomości, której dotyczy żądanie, odbiegał od stanu przedstawianego przez powoda, gdyż powód i pozwana okazali się współwłaścicielami - na zasadzie wspólności ustawowej - w 3/4, a nie w 1/2 części, a pozwany Jerzy P. jest współwłaścicielem w 1/4, a nie 1/2 części.
Pojawiła się wątpliwość, którą w formie pytania prawnego wyraził rozpatrujący apelację od orzeczenia Sąd Okręgowy: "Czy w sprawie o usunięcie niezgodności pomiędzy stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym sąd jest związany żądaniem pozwu w sytuacji, w której żądanie to obejmowało ujawnienie w dziale drugim księgi wieczystej obojga małżonków (powoda i współpozwanej), jako współwłaścicieli do jednej drugiej części prawa własności nieruchomości (na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej) oraz osoby trzeciej (współpozwanego), jako współwłaściciela do jednej drugiej części prawa własności nieruchomości, w miejsce obojga małżonków (powoda i współpozwanej) wpisanych w dziale drugim jako współwłaścicieli na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej, a wyniki postępowania dowodowego dają podstawę do ustalenia, że rzeczywisty stan prawny nieruchomości, której dotyczy powództwo, wyraża się w tym, że małżonkowie (powód i współpozwana) są współwłaścicielami do trzech czwartych części na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej, zaś osoba trzecia (współpozwany) jest współwłaścicielem do jednej czwartej części"
Sąd Najwyższy w odpowiedzi podjął uchwałę:
W sprawie o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym sąd jest związany żądaniem pozwu.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2008 roku, sygn. akt III CZP 76/08
Sąd Najwyższy przypomniał, że jedną z fundamentalnych, konstrukcyjnych zasad procesu cywilnego jest zasada dyspozycyjności, będąca korelatem leżącej u podłoża prawa cywilnego autonomii praw prywatnych, wyrażającej wolność decyzji w zakresie realizacji przysługujących stronie praw podmiotowych. Obowiązywanie tej zasady, oznaczającej na gruncie postępowania cywilnego także swobodę dysponowania uprawnieniami o charakterze procesowym, sprawia, że sąd nie może orzekać. Według Sądu Najwyższego nie ma powodów, aby w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym odchodzić od tej zasady. To sam ustawodawca zdecydował, że sprawy takie mają być rozpatrywane w postępowaniu procesowym, ze wszystkimi jego rygorami. Zadaniem sądu w takiej sprawie nie jest kompleksowe badanie treści księgi wieczystej; sąd weryfikuje jedynie żądanie powoda. Taki wniosek wypływa z treści art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Treść tego przepisu wskazuje, że powód nie może domagać się usunięcia niezgodności w sposób ogólny, lecz musi - określając przedmiot żądania - wskazać nieruchomość, której stan prawny ma być sprostowany, oraz konkretne prawo, które nie jest wpisane lub zostało wpisane błędnie, ewentualnie wskazać i opisać obciążenie lub ograniczenie dotykające jego prawa.
