Spółdzielcy zapłacą VAT

Podatnicy, którzy zamierzają przekształcić spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego w prawo własnościowe lub odrębną własność, powinni zrobić to jak najszybciej, jeszcze przed końcem tego roku. Dotyczy to praw lokatorskich nabytych od 1 maja 2004 r. Od 1 stycznia 2008 r. kończy się bowiem okres przejściowy, zgodnie z którym dotychczasowa preferencyjna stawka 0 proc. VAT m.in. na przekształcane mieszkania zostanie zastąpiona stawką 7 proc. (dla mieszkań do 120 mkw.). Z wyliczeń "Gazety Prawnej" wynika, że wprowadzenie wyższej stawki podatku od towarów i usług za przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność lokalu spowoduje znaczny wzrost kosztów i obciąży podatników.

Istotna wartość rynkowa

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) podstawę opodatkowania przy przekształceniach stanowi różnica między wartością rynkową mieszkania a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego pomniejszonego o kwotę podatku. Wartość rynkową mieszkania ustala rzeczoznawca majątkowy, którego wybiera spółdzielnia lub właściciel mieszkania. Ustalenie wartości zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego będzie sprawą trudniejszą, ale w przypadku mieszkań wybudowanych po 1989 roku wylicza to spółdzielnia. W mieszkaniach, które powstały po 1989 roku wkład mieszkaniowy (członkowski) ustalały same spółdzielnie w swoich statutach. A zatem wartość zwaloryzowanego wkładu będzie uzależniona od regulacji obowiązujących w poszczególnych spółdzielniach mieszkaniowych.

Waloryzacja polega na określeniu, jaką część pierwotnych kosztów budowy lokalu stanowił wkład mieszkaniowy lokatora. Po ustaleniu tego procentowego udziału wylicza się wartość zwaloryzowanego wkładu w takiej samej proporcji w stosunku do aktualnej wartości rynkowej mieszkania, którą ustala rzeczoznawca.

- Wartość wkładu waloryzuje się do wartości nowego mieszkania - powiedziała Gazecie Prawnej Stanisława Mach, prezes Spółdzielni Mieszkaniowej Projekt w Gorzowie Wielkopolskim.

Podstawę opodatkowania stanowi natomiast różnica między wyceną dokonaną przez rzeczoznawcę a zwaloryzowanym wkładem mieszkaniowym, pomniejszona o należny VAT. Jak to wyliczyć?

Należy obliczyć najpierw różnicę między wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego. Obliczona w ten sposób kwota jest kwotą brutto. Podstawą opodatkowania jest natomiast kwota netto (wzór na obliczenie podatku zamieszczony jest obok w ramce).

- Można w tym zakresie pomocniczo zastosować odpowiednio wzór określony w par. 14 rozporządzenia ministra finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie, m.in. wystawiania faktur - wyjaśnił Mariusz Unisk, doradca podatkowy z Instytutu Studiów Podatkowych.

W praktyce może to wyglądać następująco. W przypadku wartości rynkowej mieszkania w wysokości 300 tys. zł i ustalonym procentowo wkładzie mieszkaniowym w wysokości 72 proc., wartość zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego wyniesie 216 tys. zł. Po podstawieniu tych liczb do wzoru oraz zastosowaniu stawki 7 proc. VAT podatnik będzie musiał zapłacić 5495 zł podatku. O taką kwotę wzrośnie więc kwota wykupu mieszkania po nowym roku.

Koszty wzrosną

Podstawa opodatkowania zależy więc od wartości rynkowej mieszkania oraz wkładu mieszkaniowego. Z naszych wyliczeń wynika, że różnice między wartością rynkową a zwaloryzowanym wkładem budowlanym mogą sięgać do kilku tysięcy złotych w zależności od wielkości mieszkania, lokalizacji oraz momentu wybudowania. Jeśli więc weźmiemy pod uwagę konieczność zapłaty nawet preferencyjnej 7-proc. stawki VAT, to okaże się, że od 1 stycznia 2008 r. nie będzie już mieszkań za złotówkę. Jak twierdzą eksperci, najwyżej wyceniane są mieszkania wykonane w nowych technologiach, a najniżej mieszkania w blokach z tzw. wielkiej płyty. Bardzo drogie są także mieszkania w kamienicach i położone w centrach miast.

Im starsze, tym droższe

Jeśli chodzi o moment wybudowania, to im wcześniej mieszkanie nabyte, tym większa jest różnica między wkładem mieszkaniowym, co przekłada się na wyższą podstawę opodatkowania i kwotę VAT do zapłaty. Wkład mieszkaniowy w stosunku do ceny rynkowej mieszkań starszych był zazwyczaj dużo wyższy niż ostatnio budowanych. Co to oznacza dla spółdzielców?

Najwięcej podatku przy przekształceniu będą musieli zapłacić lokatorzy mieszkań, których wartość jest bardzo wysoka, a więc położonych w centrum miasta, na atrakcyjnym gruncie, kamienic.

Obciążenia podatkiem najmniej odczują natomiast spółdzielcy, którzy chcą przekształcić mieszkania wybudowane niedawno. W ich przypadku udział wkładu mieszkaniowego w stosunku do wartości rynkowej tych mieszkań był zazwyczaj wysoki.

Łukasz Zalewski