Wielkie zmiany w zwrotach nieruchomości
W połowie września prezydent podpisał rewolucyjną ustawę, która "namiesza" w zwrotach nieruchomości. Celem tej regulacji jest ograniczenie liczby budynków wydawanych "w naturze" na rzecz ich byłych właścicieli. Czy mieszkańcy starych kamienic będą mogli wreszcie spać spokojnie? Na to pytanie odpowiada Bartosz Antos, dyrektor ds. nieruchomości w firmie Saveinvest Sp. z o.o.
Chociaż prawo własności jest tym, które cieszy się w Polsce szczególną ochroną, nie jest tak, że ma ono nieograniczony charakter. W pewnych sytuacjach właściciela można pozbawić prawa własności. Najczęściej dzieje się tak w przypadku realizacji dużych inwestycji, które mają charakter ponadlokalny.
Uzasadnia to na przykład budowa drogi krajowej. Jeżeli w jej planowanym przebiegu znajduje się nieruchomość, możliwe jest wywłaszczenie właściciela. Oczywiście nie dzieje się to w sposób arbitralny i natychmiast.
Konieczne jest przeprowadzenie kompleksowego postępowania administracyjnego i przedłożenie stosownych dowodów. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.
Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze
Instytucja wywłaszczenia istnieje w polskim prawie nie od dzisiaj. Istniała ona już w regulacjach, poprzedzających dzisiejszą ustawę o gospodarce nieruchomościami. O ile dzisiaj wywłaszczenia mają jednak charakter bardzo uporządkowany i ścisły, kiedyś zdarzało się, że wywłaszczano nieco na wyrost.
Miasto wykonało na przykład wielki plan zagospodarowania przestrzennego, który z rozmachem określał planowane osiedla, ulice, place handlowe, szkoły i wiele innych, elementów. Potem jednak wszystko "rozjeżdżało" się w praktyce i ostatecznie część inwestycji powstała, a część nie.
Dodatkowo byli właściciele wywłaszczonych na te cele nieruchomości tracili majątek swojego życia i niejednokrotnie nie dostawali za to żadnego odszkodowania. O ile w latach 70. nikt raczej nie zdecydowałby się na walkę z władzą PRL-owską o swoje racje, współczesne prawo im to umożliwia. Właśnie dlatego dzisiaj toczy się wiele postępowań o zwrot wywłaszczonych nieruchomości.
Niestety zwroty nieruchomości wywłaszczonych są dość problematyczne. Wiele osób zaczęło wykorzystywać fakt, iż w archiwach brakuje dokumentów, związanych z dawnymi wywłaszczeniami. Liczne nadużycia w tym zakresie stały się źródłem tak zwanej afery reprywatyzacyjnej, o której dzisiaj słyszał już prawdopodobnie każdy.
Z tym procederem walczy się już od dłuższego czasu. Kolejne zmiany przepisów mają sprawić, że postępowania zwrotowe będą lepiej prowadzone i że dodatkowo nie będzie dochodziło do sytuacji, w której zwraca się nieruchomości z lokatorami. Najnowsza nowelizacja przepisów spowoduje wprowadzenie tak zwanych odmownych przesłanek dekretowych.
Do tej pory uprawniona strona mogła domagać się albo zwrotu nieruchomości w naturze, albo wypłaty stosownego odszkodowania. Dzięki nowym przepisom regułą stanie się natomiast wypłata odszkodowania. Niemożliwe będzie natomiast zwracanie nieruchomości, która ma chociażby jednego lokatora, a także te przeznaczone na cele nauki, oświaty, kultury oraz położone na terenie kompleksów wypoczynkowych.
Dodatkowo nowelizacja przewiduje, że niemożliwy będzie zwrot nieruchomości w przypadku niemożności jego pogodzenia z "prawidłowym ukształtowaniem stosunków sąsiedzkich". Co przy tym istotne, nowelizacja jest w pewnym sensie odpowiedzią na niejednolite orzecznictwo sądów - dodaje Bartosz Antos.
Oczywiście na razie wskazane rozwiązania będą dotyczyły wyłącznie obszaru miasta stołecznego Warszawy, ale być może w przyszłości staną się częścią również ustawy o gospodarce nieruchomościami i będą mogły zostać zastosowane do innych nieruchomości.
