Akcyza po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej
Wejście Polski do Unii Europejskiej spowoduje wielkie zmiany w przepisach dotyczących podatku akcyzowego. Pojawią się nowe instytucje dotyczące obrotu towarami objętymi akcyzą oraz zaistnieją nowe zasady obrotu akcyzowego.
Ważnym aktem regulującym problematykę akcyzy w Unii Europejskiej jest dyrektywa 92/12/EEC. Jest ona stosowana na poziomie wspólnotowym do trzech zharmonizowanych kategorii wyrobów akcyzowych, tj.:
alkoholi i napojów alkoholowych;
wyrobów tytoniowych;
olei mineralnych.
Na powyższe produkty określono minimalne stawki akcyzy. Ma to zapobiec naruszaniu zasad konkurencji między państwami wewnątrz wspólnoty.
Ważną kwestią jest kontrolowanie przepływu wyrobów akcyzowych pomiędzy krajami Unii, z jednoczesnym zagwarantowaniem ich opodatkowania. Wobec zasady swobodnego przepływu towarów pomiędzy krajami Unii Europejskiej i związanego z tym braku kontroli na granicach, sprawa ta jest szczególnie ważna. Kwestie poboru podatku w warunkach swobodnego przepływu towarów uregulowane zostały w powołanej wyżej dyrektywie.
Dokument ten wprowadza instytucję tzw. składów akcyzowych (excise warehouse), które funkcjonalnie przypominają składy celne, ponieważ przechowywane w nich towary nie są jeszcze obciążone akcyzą. Skład podatkowy jest to miejsce, gdzie wyroby podlwgające opodatkowaniu podatkiem akcyzowym są produkowane, przetwarzane, składowane, otrzymywane lub wysyłane pod procedurą zawieszenia podatku przez autoryzowany podmiot prowadzący skład podatkowy w zakresie jego działalności gospodarczej. Jest to odejście od obecnie obowiązującej zasady, zgodnie z którą daninę płaci się w momencie opuszczenia przez towary zakładu produkcji lub przekroczenia granicy przy imporcie.
Wprowadzenie składów akcyzowych umożliwia produkowanie, przechowywanie i przemieszczanie towarów między różnymi składami jeszcze bez obowiążku zapłaty podatku akcyzowego, czyli pod procedurą zawieszenia podatku. Procedura zawieszenia podatku jest to procedura podatkowa stosowana do produkcji, przetwarzania, przechowywania i przemieszczania wyrobów akcyzowych pomiędzy składami podatkowymi polegająca na tym, że pobór podatku akcyzowego ulega zawieszeniu i podatek staje się wymagalny dopiero z chwilą tzw. wejścia wyrobów akcyzowych do konsumpcji. Według obecnie obowiązujących reguł, "(...)podatnik obowiązany będzie zapłacić akcyzę także wtedy, gdy przewiezie wyprodukowany alkohol z zakładu produkcyjnego w Krakowie do własnego magazynu w Łodzi, nawet w przypadu, gdyby przez nastepne kilkanaście lat alkohol ten pozostawał własnością podatnika(...)" . Według nowych reguł obowiązek ten będzie powstawał w momencie opuszczenia któregokolwiek ze składów z przeznaczeniem do konsumpcji.
Otworzenie i funkcjonowanie składu podatkowego jest przedmiotem autoryzacji kompetentnych władz państwa członkowskiego. Składy mogą być prowadzone przez prywatne firmy i działać na zasadach komercyjnych, jednak - muszą spełniać warunki, których określenie leży w gestii odpowiednich władz państwa członkowskiego.
Równocześnie, w celu zminimalizowania ryzyka nadużyć, czyli uniknięcia sytuacji, że towar byłby nieopodatkowany podczas obrotu pomiędzy składami, wprowadzono instytucje zarejestrowanego jak i niezarejestrowanego handlowca, czyli podmiotów handlowych z odpowiednią licencją wydawaną przez administrację państwową. Zarejestrowany handlowiec to osoba fizyczne lub osoba prawna nieposiadająca statusu autoryzowanego podmiotu prowadzącego skład podatkowy, upoważniona przez właściwe władze państwa członkowskiego do otrzymywania, w zakresie swojej działalnosci gospodarczej, wyrobów podlegających opodatkowaniu podatkiem akcyzowym z innego państwa członkowskiego objętych procedurą zawieszenia podatku. Nie może on przechowywać ani wysyłać takich wyrobów pod procedurą zawieszenia podatku. Status licencjonowanego uprzywilejowanego handlowca (który może otrzymać firma m.in. z dobrą historią płacenia podatków), pozwala na sprowadzanie wyrobów ze składu akcyzowego zza granicy (np. w Niemczech) i zapłacenie podatku dopiero w momencie odbioru transportu.
Niezarejestrowanym handlowcem natomiast jest osoba fizyczna lub prawna, nieposiadająca statusu autoryzowanego podmiotu prowadzącego skład podatkowy, która jest upoważniona w zakresie swojej działalności do okazyjnego otrzymania wyrobów akcyzowych innego państwa członkowskiego, objętych procedurą zawieszenia podatku. Taki handlowiec nie może przechowywać lub wysyłać wyrobów akcyzowych objętych procedurą zawieszenia podatku. Musi on zagwarantować zapłacenie podatku akcyzowego państwu członkowskiemu przeznaczenia wyrobów akcyzowych przed wysłaniem takich wyrobów. Natomiast firma nieposiadająca uprzywilejowanego statusu w takiej wytuacji będzie musiała przedstawić dowód zapłaty akcyzy zanim towary opuszczą niemiecki skład akcyzowy (bez potwierdzenia zapłaty skład nie ma bowiem prawa wysyłać towaru).
Dodatkowym zabezpieczeniem są dokumenty - Administrative Acomparing Documents (AAD), zbliżone nieco do zgłoszeń celnych SAD, które towarzyszą towarom w przemieszczaniu się pomiędzy składami akcyzowymi.
Istotną kwestią jest to, że system akcyzowy obowiązujący w Unii Europejskiej pozwala na ubieganie się o zwrot akcyzy zapłaconej w danym państwie, jeśli towary są przeznaczone do konsumpcji w innym państwie. Jeżeli więc podatek akcyzowy zostanie zapłacony np. w Polsce, a towar następnie zostanie sprzedany np. w Niemczech, producent będzie mógł ubiegać się zwrot podatku zapłaconego w Polsce, po opłaceniu podatku w Niemczech.
Opóźnienie płatnosci podatku akcyzowego będzie miało duży wpływ na polepszenie płynności finansowej (cash-flow) producentów i dużych hurtowników. Będzie wynikać to z faktu, że akcyza pobierana będzie dopiero po opuszczeniu przez towar systemu składów akcyzowych.
W związku z tak dużymi zmianami, które nastąpią w tak krótkim czasie, zainteresowani przedsiębiorcy powinni już dziś dokonać analizy procedur oraz przeanalizować możliwości utworzenia składu akcyzowego.
J. Martini (red.), P. Kowalczyk, Z. L iptak, "Ustawa o VAT. Komentarz", Difin 2003, s. 362
