Bezpłatne programy i skutki ich wykorzystywania

Co do zasady darmowe przekazanie praw do programu powoduje powstanie przychodu u nowego użytkownika. Jest to bowiem nieodpłatne świadczenie w rozumieniu ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. (Dz. U. 2002 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.- dalej jako "ustawa o CIT") o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepis art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT uznaje za przychody m.in. wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń.

Natomiast wartość otrzymanych nieodpłatnie rzeczy lub praw określa się zgodnie z wytycznymi art. 12 ust. 5. ustawy o CIT. Zgodnie z brzmieniem wskazanego przepisu wartość otrzymanych nieodpłatnie rzeczy lub praw określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Z kolei wartość nieodpłatnych świadczeń ustala się. jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców, jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu, jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu - w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu, w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Przepisy podatkowe określające wartość przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnie otrzymanych świadczeń (rzeczy, praw) nie przewidują sytuacji, gdy wskazane świadczenie jest z założenia bezpłatne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów. Właśnie z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku korzystania z przedmiotowych programów komputerowych. Dla ustalenia wartości nieodpłatnych świadczeń, czy też rzeczy lub praw, ustawodawca za każdym razem posługuje się metoda porównania do cen funkcjonujących w obrocie gospodarczym. Jednak zastosowanie metody ustalenia wartości "porównywalnych" świadczeń wskazanego rodzaju w przypadku bezpłatnych programów komputerowych, które są dostępne dla wszystkich na jednakowych (nieodpłatnych) zasadach, jest z oczywistych powodów niemożliwe. Brak jest tym samym podstaw do ustalenia wartości przychodu z tego tytułu. Takie stanowisko reprezentują także co do zasady organy podatkowe. W przypadku, gdy określone świadczenia (m.in. przekazanie praw) są z założenia bezpłatne dla wszystkich podatników, a nie jednostkowym przypadkiem stosowanym w stosunku do indywidualnego podmiotu, wówczas nie należy ustalać w związku z zaistnieniem takiego zdarzenia przychodów podatkowych, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (tak Minister Finansów w piśmie z dnia 2006.03.10 PB3/GM-8213-12/06/144). Jak wskazuje jednak MF w cyt. wyżej piśmie przy ewentualnym określaniu skutków podatkowych związanych z korzystaniem z takiego oprogramowania komputerowego należy badać całokształt okoliczności z nim związanych. Każdy przypadek wymaga zatem indywidualnej analizy. Takie stwierdzenie pozostawia zatem "furtkę" dla organów podatkowych i należy liczyć się z tym, że w niektórych przypadkach korzystania z bezpłatnych programów komputerowych organy podatkowe będą domagały się wykazania przychodu po stronie podatnika z tego tytułu.

Justyna Zając-Wysocka

Radca prawny,

Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego