Co zrobić, gdy fiskus przedłuża kontrolę?

Kontrole rozliczeń podatkowych przedsiębiorców pracownicy urzędu skarbowego muszą prowadzić z uwzględnieniem przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wynika to z art. 291c Ordynacji podatkowej. Oznacza to między innymi, że kontrolerzy podatkowi związani są limitami czasu trwania kontroli. W zależności od wielkości firmy wziętej "pod lupę" ich wizyty mogą trwać kilkanaście - kilkadziesiąt dni w roku. Czas trwania wszystkich kontroli prowadzonych w jednym roku kalendarzowym przez pracowników urzędu skarbowego u mikroprzedsiębiorców nie może przekroczyć 12 dni roboczych. W przypadku małych przedsiębiorców limit ten wynosi 18 dni roboczych. Dla średnich firm są to 24 dni robocze, a dla pozostałych - 48 dni roboczych.

Trzeba jednak pamiętać, że od tej zasady są wyjątki. Dwa razy dłużej może trwać kontrola, w trakcie której wyjdzie na jaw, że podatnik nie złożył deklaracji albo zaniżył zobowiązanie podatkowe lub zawyżył stratę w wysokości przekraczającej równowartość 10% kwoty zadeklarowanego zobowiązania bądź straty. Niektóre kontrole w ogóle nie podlegają ograniczeniom czasowym. Przykładem tego jest kontrola zasadności zwrotu podatku od towarów i usług, tocząca się przed dokonaniem zwrotu.

Co jednak zrobić, gdy okaże się, że sprawdzanie rozliczeń podatkowych zajmuje pracownikom urzędu skarbowego więcej czasu, niż jest to dopuszczalne? Można wnieść pisemny sprzeciw wobec prowadzenia kontroli z naruszeniem przepisów prawa. Możliwość taką przewiduje art. 84c ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W ten sposób można doprowadzić do zakończenia przedłużającej się kontroli.

Skuteczny sprzeciw

Skuteczność sprzeciwu w znacznej mierze zależy od jego terminowego złożenia. Termin ten zasadniczo wynosi 3 dni robocze od dnia wszczęcia kontroli. W przypadku gdy naruszenie limitu czasu trwania kontroli nastąpiło w trakcie jej prowadzenia, termin wniesienia sprzeciwu zaczyna biec w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie tego limitu. Załóżmy, że kontrola rozliczeń podatkowych przedsiębiorcy powinna zakończyć się do 30 czerwca 2009 r., ale pracownicy urzędu skarbowego prowadzą ją po tym terminie. Sprzeciw należy wnieść najpóźniej 3 lipca 2009 r.

Nie mniej ważne jest samo pismo. Należy w nim wskazać: kto prowadzi kontrolę, u kogo, jak długo. Wniesienie sprzeciwu trzeba uzasadnić. Należy więc wykazać, że nastąpiło przekroczenie limitu czasu jej trwania. Warto dołączyć dowody świadczące o tym uchybieniu, np. kserokopię książki kontroli.

Sprzeciw wnosi się do organu prowadzącego kontrolę - naczelnika urzędu skarbowego. O jego wniesieniu przedsiębiorca musi jednak zawiadomić kontrolujących. Taką informację trzeba im przekazać na piśmie.

Ekspresowa procedura

Dzięki sprzeciwowi można doprowadzić do przerwania kontroli, a jeżeli zarzuty okażą się zasadne - do jej zakończenia. Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych. Stan zawieszenia trwa od chwili doręczenia kontrolującym zawiadomienia o złożeniu sprzeciwu do czasu zamknięcia sprawy.

Najpierw sprzeciwem zajmuje się urząd skarbowy. Do czasu jego rozpatrzenia czynności kontrolne nie są prowadzone. Urząd skarbowy ma 3 dni robocze na ustosunkowanie się do sprzeciwu. Efektem jest postanowienie o odstąpieniu lub kontynuowaniu czynności sprawdzających. Nierozpatrzenie sprzeciwu w terminie jest równoznaczne z wydaniem rozstrzygnięcia o odstąpieniu od czynności kontrolnych.

Na postanowienie wydane przez urząd skarbowy można wnieść zażalenie. Podatnicy przyzwyczajeni są do tego, że mają tydzień na zaskarżanie postanowień organów podatkowych. W tym wypadku jest inaczej. Zażalenie na postanowienie w sprawie sprzeciwu trzeba złożyć w ciągu 3 dni od jego otrzymania. Do czasu rozpatrzenia zażalenia czynności kontrolne są wstrzymane. Powinno być ono załatwione w ciągu 7 dni od wniesienia. W przeciwnym razie uznaje się, że zapadło rozstrzygnięcie uznające słuszność zażalenia.

Warto pamiętać, że jeżeli przedsiębiorca wniesie sprzeciw, urząd skarbowy może zabezpieczyć dowody mające związek z przedmiotem i zakresem kontroli. Zabezpieczone mogą być dokumenty, informacje, próbki towarów, inne nośniki informacji. Takie działanie wymaga wydania przez urząd skarbowy postanowienia.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.),
   
• ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.).