Środki perswazji
Termin uiszczenia podatku wykazanego do zapłaty w PIT-28 za 2014 r. upłynął 2 lutego 2015 r. Kwoty wynikające z PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38 i PIT-39 za 2014 r. należało wpłacić do 30 kwietnia 2015 r. Podatek nieuregulowany w terminie staje się zaległością podatkową.
Urzędnicy, po stwierdzeniu braku wpłaty podatku wynikającego z zeznania podatkowego, podejmują czynności zmierzające do uzyskania tej kwoty. W pierwszej kolejności są to działania informujące i dyscyplinujące. Podatnik może otrzymać ponaglającego SMS-a, e-mail, faks lub telefon. Urzędnicy zawiadamiają w ten sposób o upływie terminu płatności podatku, rodzaju i wysokości odsetek za zwłokę oraz grożącej egzekucji administracyjnej i mogących powstać w związku z nią kosztach. Przewiduje to § 3 rozporządzenia w sprawie trybu postępowania wierzycieli należności pieniężnych przy podejmowaniu czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych. "Miękkie" sposoby egzekucji - jak nazywa się opisane działania - stosuje się przede wszystkim wobec podatników posiadających dług nieprzekraczający 116 zł, sporadycznie zalegających z wpłatami podatków czy rzetelnych (wobec których nie jest aktualnie prowadzone postępowanie egzekucyjne).
Ostatecznym ostrzeżeniem przed uruchomieniem postępowania egzekucyjnego jest upomnienie wzywające do dobrowolnego uregulowania zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia. Doręczane jest ono podatnikowi na piśmie. Nieuregulowanie należnej kwoty w ciągu 7 dni od dnia otrzymania upomnienia uprawnia urząd skarbowy do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Nie ma regulacji wskazujących, w jakim czasie po upływie terminu płatności podatku podatnik ma dostać upomnienie. Wymaga się jedynie, aby było ono doręczone niezwłocznie, gdy łączna wysokość zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę przekracza dziesięciokrotność kosztów upomnienia (obecnie 116 zł) albo gdy okres do upływu terminu przedawnienia należności jest krótszy niż 6 miesięcy.
Zajęcie majątku
Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za nieuiszczoną daninę. Urząd skarbowy może zablokować rachunki bankowe, zwrócić się do pracodawcy o dokonanie potrąceń z pensji, zlicytować mienie ruchome, zająć nieruchomości itd. Przedsiębiorcy, którzy nie uiścili podatku od dochodu uzyskanego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, mogą spodziewać się zajęcia nie tylko składników majątku firmowego, np. towaru, konta bankowego, wierzytelności pieniężnych z tytułu dostaw, ale także mienia prywatnego, np. mieszkania, sprzętu fotograficznego, wyposażenia domu. Urzędnicy zajmujący się dochodzeniem zaległości podatkowych korzystają z coraz bardziej efektywnych narzędzi pozwalających na namierzenie majątków dłużników, np. aplikacji OGNIVO ułatwiającej wyszukiwanie rachunków bankowych.
Osoba, która jest w związku małżeńskim, odpowiada za zobowiązania podatkowe majątkiem osobistym oraz majątkiem wspólnym swoim i małżonka. W skład majątku dorobkowego wchodzą przedmioty i prawa nabyte przez oboje małżonków lub jednego z nich w czasie trwania wspólności majątkowej - powstającej, co do zasady, z chwilą zawarcia związku małżeńskiego. Są to np. pobrane pensje, dochody z działalności gospodarczej, dochody z majątku wspólnego. Do majątku osobistego każdego z małżonków należą natomiast przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością majątkową, np. prawa autorskie.
Egzekucji nie podlegają prawa i rzeczy wymienione w art. 8-10 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Katalog wyłączeń wprowadzono z myślą o zapewnieniu podatnikowi i jego rodzinie minimum egzystencji. Urząd skarbowy nie może zająć m.in. narzędzi i innych przedmiotów potrzebnych dłużnikowi do pracy zarobkowej wykonywanej osobiście (z wyjątkiem środków transportu), kwot otrzymanych z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych, stypendiów, świadczeń alimentacyjnych.
Koszt egzekucji
Koszty działań egzekucyjnych obciążają podatnika. Musi on pokryć opłatę manipulacyjną, opłaty za czynności egzekucyjne i poniesione wydatki.
Opłata manipulacyjna pobierana jest z tytułu zwrotu wydatków za wszystkie czynności manipulacyjne związane ze stosowaniem środków egzekucyjnych. Wynosi ona 1% kwoty egzekwowanych należności objętych każdym tytułem wykonawczym, ale nie mniej niż 1,40 zł. Opłaty za poszczególne czynności egzekucyjne pobiera się w wysokości odpowiadającej określonemu procentowi egzekwowanej należności (patrz tabela). Należy zaznaczyć, że jeżeli w celu ściągnięcia tej samej należności dokonano zajęcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, wynagrodzenia za pracę, innych wierzytelności pieniężnych lub praw majątkowych, ruchomości oraz nieruchomości, opłatę egzekucyjną pobiera się tylko za jedno zajęcie - za które należy się najwyższa opłata, nie mniej jednak niż 6,80 zł. Wydatkami są natomiast koszty faktycznie poniesione przez urząd skarbowy w związku z prowadzeniem egzekucji, np. cena zamieszczenia ogłoszenia w prasie, należności biegłych, koszty sporządzenia dokumentów.
Podatnik musi pokryć koszty egzekucyjne także w przypadku, gdy ureguluje dług po wszczęciu postępowania egzekucyjnego, ale przed ściągnięciem go przez urząd skarbowy.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20.05.2014 r. w sprawie trybu postępowania wierzycieli należności pieniężnych… (Dz. U. poz. 656)
autor: Małgorzata Żujewska
