Jak przetrwać poczynania fiskusa?

Rada 1: Ne licz na bierną postawę fiskusa

Osoba, która ma na swoim "koncie" zaległe podatki powinna liczyć się z tym, że fiskus prędzej czy później zechce dług odzyskać. Urząd skarbowy przystąpi do jego przymusowego ściągnięcia - zostanie wszczęte postępowanie egzekucyjne.

Nie zawsze udaje się dług szybko wyegzekwować. Niekiedy potrzeba na to czasu. Należy jednak pamiętać, że egzekucja może "spowolnić" bieg terminu przedawnienia podatku. Jak wiadomo, zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Bieg terminu przedawnienia zostaje jednak przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano ten środek egzekucyjny. Z powyższego płynie ważny dla każdego dłużnika fiskusa wniosek: do przerwania biegu terminu przedawnienia dochodzi wskutek zastosowania każdego środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony. Termin ten może więc być przerwany wielokrotnie.

Wielu zadaje sobie zapewne w tym miejscu pytanie: "Co to jest środek egzekucyjny". Środkiem egzekucyjnym - w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej, np. zaległego podatku - jest egzekucja m.in. z wynagrodzenia za pracę, rachunku bankowego, udziału w spółce z o.o., weksla, ruchomości, nieruchomości.

Nietrudno domyślić się, że to czy i o ile termin przedawnienia zobowiązania podatkowego zostanie przedłużony, zależy w znacznej mierze od aktywności pracowników organu egzekucyjnego. Przede wszystkim chodzi o ujawnianie przez nich składników majątku dłużnika, dzięki czemu możliwe będzie stosowanie kolejnych środków egzekucyjnych.

Rada 2: Nie wszystko może pójść "pod młotek"

Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność ta obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny jego i jego małżonka. Nie wszystko może jednak pójść pod młotek.

Jest wiele rzeczy, które nie podlegają egzekucji (art. 8, 8a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Przede wszystkim są to rzeczy, które zapewniają zobowiązanemu i jego najbliższym minimum egzystencji. Egzekucji nie podlegają m.in. przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie niezbędne dla zobowiązanego oraz będących na jego utrzymaniu członków rodziny. Przy czym za takie niezbędne przedmioty nie uważa się np. mebli stylowych i stylizowanych, sztućców z metali szlachetnych czy telewizorów kolorowych (chyba że zobowiązany wykaże, że od roku produkcji telewizora upłynęło więcej niż pięć lat).

Egzekucji nie podlegają też rzeczy niezbędne ze względu na ułomność fizyczną zobowiązanego lub członków jego rodziny. Podobnie rzecz się ma z kwotami otrzymanymi jako stypendia czy otrzymanymi z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych.

Dodatkowy "parasol ochrony" rozpościera się nad rolnikami prowadzącymi gospodarstwo rolne. Jeśli zobowiązany jest takim rolnikiem, egzekucji nie podlegają również m.in. podstawowe maszyny i narzędzia rolnicze w ilości niezbędnej do pracy w jego gospodarstwie rolnym czy stado użytkowe kur niosek w okresie pierwszych sześciu miesięcy nośności.

Rada 3: Możesz skarżyć czynności egzekucyjne

Większość osób uważa, że postępowanie egzekucyjne toczy się na zasadach dyktowanych przez fiskusa, a one tak naprawdę nie mają nic do powiedzenia. Fakt: egzekucja nie należy do najprzyjemniejszych doświadczeń. Zobowiązanego mogą czekać wizyty poborców skarbowych, zajęcie ruchomości, zajęcie wynagrodzenia za pracę itp. To jednak w końcu przymusowe ściągnięcie zobowiązań, których podatnik nie uregulował dobrowolnie. Musi więc w ten czy inny sposób być "dokuczliwa". Egzekucja jest jednak prowadzona zgodnie z prawem.

A prawo daje też zobowiązanemu pewne możliwości działania. Niekoniecznie musi stać z boku, przyglądając się jedynie temu, co robią pracownicy działu egzekucyjnego urzędu skarbowego. Pierwszy przykład: skarga na czynności egzekucyjne np. poborcy skarbowego. Zobowiązanemu przysługuje skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora (art. 54 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Wnosi się ją zasadniczo w terminie czternastu dni od dnia dokonania zakwestionowanej czynności egzekucyjnej. Wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny lub organ nadzoru może jednak, w drodze postanowienia, wstrzymać w uzasadnionych przypadkach jego prowadzenie.

Zobowiązany może też wyrazić swoje niezadowolenie z powodu opieszale prowadzonej egzekucji. Dezaprobata przybiera formę skargi na przewlekłość postępowania egzekucyjnego.

Rada 4: Powiedz właścicielowi o zajęciu rzeczy

Zdarza się, że urząd skarbowy zainteresuje się przedmiotami, które nie są dłużnika. Zobowiązany powinien powiadomić o tym niezwłocznie tego, do kogo one należą, aby mógł upomnieć się o swoje. Ten, kto nie jest zobowiązanym, a rości sobie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną, może wystąpić z żądaniem wyłączenia ich spod egzekucji (art. 38 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Z takim żądaniem występuje się do organu egzekucyjnego - naczelnika urzędu skarbowego. Trzeba przy tym przedstawić lub powołać dowody na poparcie swojego żądania. Takim dowodem może być np. faktura zakupu danej rzeczy czy umowa darowizny.

Ten, kto dowiedział się, że jego rzecz lub prawo majątkowe zostało niesłusznie zajęte nie na zbyt wiele czasu na reakcję. Z żądaniem wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji należy wystąpić w terminie czternastu dni od dnia uzyskania wiadomości o czynności egzekucyjnej skierowanej do tej rzeczy lub tego prawa. Należy jednak pamiętać, że żądanie to nie może być zgłoszone, jeżeli z rzeczy lub prawa majątkowego została przeprowadzona egzekucja przez sprzedaż rzeczy lub wykonanie prawa.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.).

autor: Małgorzata Żujewska