Kiedy można stracić zasiłek dla bezrobotnych?

Sposób rozwiązania umowy o pracę (lub stosunku pracy nawiązanego na innej podstawie) ma decydujące znaczenie, jeżeli chodzi o długość pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Przepisy dotyczące tego świadczenia większą ochronę w tym zakresie przyznają tym bezrobotnym, których zatrudnienie ustało w wyniku wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. W takim wypadku zasiłek przysługuje im przez cały, przewidziany przepisami, okres jego pobierania. Natomiast zastosowanie innych trybów rozwiązania umowy odbywa się najczęściej ze stratą dla byłego pracownika. Przejawia się ona w skróceniu okresu pobierania omawianego zasiłku, co niekiedy powoduje, że bezrobotny nie otrzyma go wcale.

W przypadku rozwiązania stosunku pracy lub służbowego:

• przez bezrobotnego, za wypowiedzeniem lub za porozumieniem stron, w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w Powiatowym Urzędzie Pracy - zasiłek nie przysługuje przez 90 dni,
   
• przez pracodawcę, w trybie dyscyplinarnym z winy pracownika, w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w Powiatowym Urzędzie Pracy - zasiłek nie przysługuje przez 180 dni.

Najbardziej niekorzystnym trybem rozwiązania umowy dla byłego pracownika jest więc tzw. dyscyplinarka dokonana przez pracodawcę. Jej konsekwencją jest aż 180-dniowy okres wyczekiwania na zasiłek. Biorąc pod uwagę, że w większości regionów w kraju świadczenie to jest wypłacane przez okres 6 miesięcy, bezrobotny w takiej sytuacji może w ogóle go nie dostać.

W odniesieniu do rozwiązania umowy o pracę w trybie porozumienia stron, trzeba zaznaczyć, że nie zawsze będzie ono oznaczało 3-miesięczną karencję w oczekiwaniu na zasiłek. Powiatowy Urząd Pracy przyzna go po wpływie 7 dni od zarejestrowania w urzędzie, jeżeli porozumienie stron zostało zawarte z powodu:

• upadłości lub likwidacji pracodawcy,
   
• zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
   
• zmiany miejsca zamieszkania pracownika,
   
• ciężkiego naruszenia przez pracodawcę jego podstawowych obowiązków (art. 55 § 1¹ K.p.).

W przypadku zmiany miejsca zamieszkania, zasiłek będzie przysługiwał od razu także wówczas, gdy pracownik z tego powodu wypowie umowę o pracę. Dotyczy to również sytuacji, gdy pracownik rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy.

Sposób rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę lub pracownika jest więc bardzo ważny dla ustalenia prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Na podstawie zapisów w świadectwie pracy, dotyczących trybu rozwiązania umowy o pracę, w wielu wypadkach zapadają decyzje o odmowie przyznania zasiłku. Dlatego trzeba zwracać uwagę na sposób wypełniania tego dokumentu, tym bardziej, że nie jest wymagane podanie w jego treści przyczyny rozwiązania umowy. W razie wątpliwości można się posiłkować oświadczeniem o porozumieniu stron czy wypowiedzeniu umowy o pracę, jeżeli jest w nich wskazana przyczyna rozwiązania umowy.

Nieuzasadniona odmowa podjęcia pracy oferowanej przez Powiatowy Urząd Pracy może bezrobotnego sporo kosztować. Prawo pracy przewiduje w takim wypadku konsekwencje w postaci utraty prawa do zasiłku. To samo dotyczy odmowy podjęcia przez bezrobotnego innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, wykonywania prac interwencyjnych czy robót publicznych. Analogiczna zasada obowiązuje w razie:

• odmowy przez bezrobotnego poddania się badaniom lekarskim lub psychologicznym mającym na celu ustalenie jego zdolności do pracy lub udziału w innej formie aktywizacji zawodowej bezrobotnych,
   
• niepodjęcia przez bezrobotnego szkolenia, przygotowania zawodowego dorosłych, stażu czy wykonywania prac społecznie użytecznych, do których został skierowany przez urząd pracy lub niewzięcia udziału w innej formie pomocy, którą przewiduje ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

O tym, czy odmowa podjęcia pracy lub innej formy aktywizacji jest uzasadniona, generalnie decyduje PUP. Jednak czasami to przepisy ustalają, że w określonych okolicznościach bezrobotny może odrzucić propozycję urzędu.

Taka sytuacja występuje przy odbywaniu praktyki absolwenckiej, na podstawie ustawy o praktykach absolwenckich. Jej podjęcie nie ma wpływu na status bezrobotnego. Praktykanci nadal go zachowują, tak samo jak prawo do zasiłku dla bezrobotnych, pod warunkiem, że wysokość świadczenia za odbywanie praktyki nie przekroczy połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę. Muszą ponadto przedstawić powiatowemu urzędowi pracy, w którym są zarejestrowani, umowę o praktykę absolwencką.

Nie tylko tryb rozwiązania umowy o pracę wpływa na prawo do zasiłku. Jeżeli zwolnionemu pracownikowi wypłacono:

• przewidziane w odrębnych przepisach świadczenie w postaci jednorazowego ekwiwalentu pieniężnego za urlop górniczy, jednorazowej odprawy socjalnej, zasiłkowej, pieniężnej po zasiłku socjalnym, jednorazowej odprawy warunkowej lub odprawy pieniężnej bezwarunkowej,
   
• odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

Wówczas zasiłek dla bezrobotnych nie przysługuje przez okres, za który świadczenia te przysługiwały.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.),
   
• ustawa z dnia 17.07.2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. nr 127, poz. 1052).

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa Nr 639 z dnia 2010-02-22

GOFIN podpowiada