Kiedy podatnik dowie się o (nie)przedawnieniu podatku?
Urzędnicy mają obowiązek zawiadomić podatnika o wydłużeniu terminu przedawnienia podatku z powodu przeprowadzenia postępowania karnego skarbowego. Nie muszą jednak tego robić jednocześnie z przystąpieniem do wyjaśnienia sprawy nadużyć podatkowych. Mogą przekazać tę informację nawet w dniu, w którym upływa termin przedawnienia.
Przedłużony termin
Zobowiązanie podatkowe wygasa w wyniku przedawnienia zasadniczo po 5 latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Fiskus ma jednak sposoby, aby zyskać jeszcze więcej czasu na weryfikację rozliczeń. Jednym z nich jest wszczęcie postępowania karnego skarbowego, np. w trakcie postępowania podatkowego. Powodem może być podejrzenie popełnienia przez podatnika takich nadużyć jak uchylanie się od opodatkowania, oszustwa podatkowe, wyłudzenie VAT itp.
Uruchomienie tej procedury wydłuża termin przedawnienia podatku. Bieg tego terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia czynu zabronionego wiąże się z niewykonaniem zobowiązania podatkowego. Od dnia następującego po dniu prawomocnego zakończenia postępowania bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się, a po zawieszeniu biegnie dalej. Wynika to z art. 70 § 6 pkt 1 i § 7 pkt 1 Ordynacji podatkowej.
Podatnik musi być powiadomiony o wystąpieniu takiej sytuacji. Nie należy jednak liczyć na uzyskanie informacji w momencie wszczęcia postępowania karnego skarbowego.
Informacja o dacie
Ważny jest w tym kontekście tryb uruchamiania i przebieg procedury karnej skarbowej. Rozpoczyna się ona postanowieniem o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia. Postanowienie to jest wydawane wtedy, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Określa się w nim czyn będący przedmiotem wyjaśnienia oraz jego kwalifikację prawną. Na tym etapie postępowanie toczy się "w sprawie", a nie przeciwko określonej osobie. Zbierany jest materiał dowodowy. Faza ta kończy się postawieniem danej osobie (osobom) zarzutów, jeżeli istnieją dowody na dopuszczenie się przez nią nadużyć podatkowych, albo umorzeniem sprawy - gdy nie ma podstaw do karania.
Postępowanie karne skarbowe jest jawne dla podatnika dopiero wtedy - i o ile - przejdzie z fazy "w sprawie" do etapu "przeciwko osobie" (postawienia zarzutów). Podatnik nie otrzymuje postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia. Nie jest mu również doręczane postanowienie o umorzeniu postępowania prowadzonego "w sprawie" nadużyć podatkowych. Na tym etapie podatnik nie jest bowiem stroną toczącej się procedury.
Zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego następuje natomiast już w momencie wszczęcia postępowania karnego skarbowego "w sprawie". Podatnik musi być zawiadomiony o wydłużeniu terminu przedawnienia. Nie należy jednak spodziewać się takiej informacji zaraz po wszczęciu śledztwa lub dochodzenia. Postępowanie "w sprawie" nadużyć podatkowych pozostaje tajne. Istnieje bowiem ryzyko, że gdyby podatnik o nim wiedział, mógłby utrudniać lub udaremniać zbieranie materiału dowodowego. Urzędnicy - ze względu na dobro sprawy - mogą zawiadomić o wydłużeniu terminu przedawnienia podatku nawet w ostatnim dniu upływu podstawowego 5-letniego terminu przedawnienia (przykład).
Forma zawiadomienia
Urzędnicy mają obowiązek doręczyć podatnikowi formalne zawiadomienie o nierozpoczęciu lub zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego oraz o rozpoczęciu lub dalszym biegu terminu przedawnienia po upływie okresu zawieszenia. WSA w Opolu, w wyroku z dnia 9 października 2013 r., sygn. akt I SA/Ol 546/13, zaznaczył, że w zawiadomieniu nie wystarczy podać daty zawieszenia biegu terminu przedawnienia z powodu uruchomienia procedury karnej skarbowej. Urzędnicy powinni wskazać, że ze względu na podejrzenie popełnienia czynu zabronionego, które wiąże się z niewykonaniem zobowiązania podatkowego, zostało wszczęte postępowanie w sprawie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. W zawiadomieniu należy podać rodzaj czynu zabronionego (przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe), jego kwalifikację prawną oraz okres, którego dotyczy postępowanie karne skarbowe.
Taką informację otrzymuje podatnik podejrzany o nadużycia skarbowe. WSA w Łodzi w wyroku z dnia 5 listopada 2013 r., sygn. akt I SA/Łd 1037/13, orzekł, że w przypadku "wspólnego" podatku małżonków korzystających z łącznego opodatkowania dochodów zawieszenie biegu terminu przedawnienia w stosunku do jednego z nich powoduje ten sam skutek wobec drugiego. Zobowiązanie podatkowe małżonków jest solidarne. Nie można go podzielić na dwa odrębne.
|
Przykład Urząd skarbowy prowadzi wobec przedsiębiorcy postępowanie podatkowe dotyczące rozliczania podatku od towarów i usług za okres od 1 stycznia 2009 r. do 30 września 2009 r. Stwierdzono znaczne zaniżenia zobowiązania podatkowego. Postanowieniem z dnia 20 maja 2014 r. wszczęto postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe polegające na narażeniu Skarbu Państwa na uszczuplenie w zakresie VAT obejmujące weryfikowany okres. Uruchomienie tej procedury skutkuje zawieszeniem biegu terminu przedawnienia VAT za sprawdzane miesiące. Przedsiębiorca musi być o tym zawiadomiony do końca 2014 r. Termin przedawnienia zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za miesiące od stycznia do września 2009 r. - ustalony w przypadku, gdy nie występują żadne zdarzenia powodujące przerwanie lub zawieszenie jego biegu - upływa bowiem z dniem 31 grudnia 2014 r. O okres od dnia wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe do dnia jego prawomocnego zakończenia wydłuży się termin przedawnienia podatku. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 42 (1083) z dnia 2014-05-26