Korzystając z bezpłatnej porady zapłacisz PIT

Pojawiają się jednak wątpliwości czy otrzymaną w taki sposób poradę prawną należy kwalifikować jako przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji czy osoby korzystające z bezpłatnych porad powinny zapłacić podatek dochodowy.

Mogłoby się wydawać, że ze względu na dobroczynny charakter akcji udzielania bezpłatnych porad prawnych przez prawników oraz to, że z pomocy najczęściej korzystają osoby ubogie opodatkowanie takich akcji byłoby sprzeczne z zasadami sprawiedliwości społecznej. Jednak jak poinformowało Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na zapytanie nr 10325 w sprawie podatkowej kwalifikacji otrzymywanych bezpłatnie porad prawnych dopóki w systemie prawa nie ma zdefiniowanej instytucji "nieodpłatnej pomocy prawnej", ustawodawca nie może rozważać wykreowania stosowanych rozwiązań podatkowych adekwatnych do celu i istoty takich świadczeń.

Resort finansów przypomniał, że zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, z późn. zm.; dalej jako: "ustawa o PIT"), przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10, w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Natomiast zgodnie z art. 11 ust. 2a pkt 1 ustawy o PIT wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń, jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia, ustala się według cen stosowanych wobec innych odbiorców. Ministerstwo finansów podkreśliło, że: "jeżeli więc udzielanie porad prawnych mieści się w zakresie działalności gospodarczej dokonującego świadczenia, to wartość pieniężną bezpłatnej porady prawnej ustala się na podstawie cen stosowanych wobec innych podmiotów".

Natomiast zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Wyłączone zatem z opodatkowania podatkiem dochodowym są jedynie dochody, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź dochody, od których minister finansów, działając na podstawie ustawy Ordynacja podatkowa, zaniechał poboru podatku. W udzielonej odpowiedzi wyraźnie podkreślono, że katalog zwolnień przedmiotowych, określony w art. 21 ust. 1 ustawy o PIT, nie wymienia wartości świadczeń otrzymanych w postaci nieodpłatnych porad prawnych, również minister finansów nie zaniechał poboru podatku do tego rodzaju świadczeń.

Stąd też, w świetle przepisów ustawy, wartość takiego nieodpłatnego świadczenia stanowi dla otrzymującego przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Uzyskany przez podatnika przychód należy zakwalifikować do innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT. Konsekwencją takiej kwalifikacji przychodu jest z jednej strony brak obowiązku odprowadzania zaliczki na podatek w trakcie roku, z drugiej natomiast - ciążący na podatniku obowiązek wykazania i doliczenia wartości nieodpłatnej porady prawnej do przychodów z pozostałych źródeł w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym otrzymano to świadczenie. Doliczenia omawianego świadczenia w zeznaniu podatkowym podatnik dokonuje na podstawie informacji PIT-8C, otrzymanej od podmiotu, który udzielił mu nieodpłatnej porady prawnej, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, w którym dokonano świadczenia.

Resort finansów przypomniał także, że w 2009 r. w Komisji Nadzwyczajnej "Przyjazne Państwo" do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji trwały prace nad inicjatywą ustawodawczą w sprawie komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw (FUPP?B-161). Projekt ten zakładał wyłączenie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług świadczenia w określonych przypadkach bezpłatnej pomocy prawnej. Ponadto projekt przewidywał wprowadzenie zmian w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o podatku dochodowym od osób prawnych, tak aby beneficjenci tej pomocy nie musieli ustalać wartości otrzymanej usługi. Jednakże pracom nad tym projektem nie nadano dalszego biegu.

Końcowo Ministerstwo Finansów podkreśliło, że: "niezasadne jest tworzenie nowej preferencji podatkowej funkcjonującej w obszarze niedookreślonym przez inne, właściwe gałęzie prawa, a przez to trudnym do oszacowania w zakresie skutków budżetowych". W jego ocenie przepisy normujące funkcjonowanie zawodów prawniczych i świadczenie usług prawnych nie definiują zasad, kryteriów i warunków świadczenia "nieodpłatnej pomocy prawnej" i tym samym nie dają podstaw do wyodrębnienia tej grupy świadczeń z ogólnego zbioru świadczeń nieodpłatnych. Prawnopodatkowa kwalifikacja "nieodpłatnej pomocy prawnej" ma charakter wtórny i nie może dokonywać się w oderwaniu od całego systemu prawnego.

Jarosław Włoch, aplikant radcowski, konsultant podatkowy w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie.

_{Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.}