Generalnie czynny podatnik VAT ma prawo odliczyć VAT do zakupu towarów i usług w zakresie, w jakim są one wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych i pod warunkiem, że nie zaistnieją przesłanki wykluczające to prawo (patrz: art. 86 ust. 1 i art. 88 ustawy o VAT). Dodatkowo, w art. 86a ustawy o VAT uregulowano zasady odliczania VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi.
Zgodnie z podstawową zasadą, w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, podatnik ma prawo odliczyć 50% VAT wynikającego z faktur z tytułu wydatków dotyczących:
- nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych,
- używania pojazdów samochodowych na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową,
- nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.
Prawo do odliczenia 50% VAT od tego typu wydatków dotyczy pojazdów, które mogą być wykorzystywane nie tylko do działalności gospodarczej, ale także do celów prywatnych podatnika, jego pracowników lub innych osób.
W ustawie o VAT przewidziano także możliwość pełnego odliczania VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi. Prawo to przysługuje m.in. w przypadku, gdy pojazdy samochodowe są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Jest tak m.in. wówczas, gdy konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do tych celów jest nieistotne. Do takich pojazdów zalicza się m.in.:
1) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:
a) klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju wielozadaniowy, van lub
b) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków;
2) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu.
Od wydatków na ww. pojazdy można odliczać cały VAT, pod warunkiem przeprowadzenia przez okręgową stację kontroli pojazdów dodatkowego badania technicznego. Przeprowadzenie takiego badania powinno być potwierdzone wydanym przez tę stację zaświadczeniem, a w dowodzie powinna być zamieszczona właściwa adnotacja o spełnieniu ustawowych wymagań. Jeżeli pojazd spełnia warunki określone wyżej, w dowodzie rejestracyjnym zamieszczany jest odpowiedni wpis (obecnie: VAT-1 lub VAT-2).
Pełne odliczenie VAT w przypadku wydatków związanych z tymi samochodami nie jest uzależnione od prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu.
Skoro zatem podatnik nabył samochód (busa), który spełnia ww. warunki określone w pkt 2 (w dowodzie rejestracyjnym jest adnotacja VAT-2), to od wydatków na ten pojazd podatnik może odliczać 100% VAT (bez prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu).
