Odszkodowanie za odstąpienie od umowy stanowi koszt uzyskania przychodów - wyrok WSA
Odszkodowanie, zapłacone w związku z odstąpieniem od umowy, jeśli jest wydatkiem racjonalnym i ekonomicznie uzasadnionym, może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 10 września 2013 r., sygn. akt I SA/Kr 936/13 - orzeczenie nieprawomocne).
W przedmiotowej sprawie spółka podpisała z zagraniczną firmą kontrakt na dostawę wyrobów. Po ponownej analizie warunków zawartego kontraktu doszła jednak do wniosku, że jest on dla niej niekorzystny i stanowi zagrożenie kontynuacji dalszej działalności. Podjęto zatem decyzję o odstąpieniu od realizacji kontraktu. Powstał jednak problem z materiałem, który spółka zamówiła na potrzeby wykonania ww. kontraktu. Materiał ten po odstąpieniu od kontraktu okazał się bezużyteczny, jednakże spółka była zobowiązana do jego odbioru i zapłaty za niego. Wyliczono, że koszty związane z przywiezieniem materiału (transport, odprawa) będą wyższe niż ewentualny przychód uzyskany z tytułu jego sprzedaży jako złom (materiał ten można sprzedać wyłącznie jako złom). Ostatecznie po negocjacjach podpisano porozumienie, w którym dostawca odstąpił od roszczeń z tytułu dostawy materiału w zamian za odszkodowanie. Spółka uważała, że odszkodowanie to może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Odstąpienie od realizacji kontraktu było jedynym, racjonalnym działaniem zmierzającym do zabezpieczenia i zachowania źródła przychodów. Porozumienie zawarte z dostawcą materiału było skutkiem zerwania ww. kontraktu i ograniczyło koszty spółki (odszkodowanie było niższe od ceny materiału, kosztów jego zakupu i magazynowania).
Organ podatkowy, do którego spółka wystąpiła z wnioskiem o interpretację w tej sprawie, uznał jej stanowisko za nieprawidłowe. Według niego, zapłata odszkodowania jest w tym przypadku wynikiem błędnych decyzji inwestycyjnych, a nie następstwem okoliczności niemożliwych do przewidzenia. Prowadząc działalność gospodarczą, spółka podejmuje ryzyko związane z podejmowaniem błędnych decyzji. Skutki tych decyzji nie mogą być jednak przenoszone na Skarb Państwa w postaci zmniejszenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Nieprawidłowości w zarządzaniu spółką nie mogą być podstawą uznania ww. odszkodowania za koszt podatkowy.
Sprawa trafiła do WSA w Krakowie, który uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd stwierdził, że wydatek stanowi koszt uzyskania przychodów wtedy, gdy służy osiągnięciu jakiegoś celu gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz został on poniesiony w sposób racjonalny, tj. stwarzający szansę na pozytywny wynik ekonomiczny. Działanie podatnika będzie pozbawione "celowości", jeżeli w chwili dokonywania wydatku istniały obiektywne przesłanki pozwalające stwierdzić, że poniesiony wydatek nie może przyczynić się do powstania lub zwiększenia przychodu. Kosztem podatkowym będą natomiast takie wydatki, których poniesienie było spowodowane racjonalnym dążeniem podatnika i obiektywną możliwością osiągnięcia przychodu, choćby sam przychód nie wystąpił.
Sąd zauważył, że z ekonomicznego punktu widzenia odstąpienie od umowy było racjonalne. Chcąc uniknąć straty, spółka działała dla osiągnięcia jak najlepszego rezultatu ekonomicznego, co trudno uznać za sprzeczne z interesami fiskalnymi Skarbu Państwa. Argument o niedopuszczalności obciążania Skarbu Państwa ryzykiem działania podmiotu gospodarczego nie może mieć waloru bezwzględnej dyrektywy interpretacyjnej. Ryzyko takie uwzględnia już sama konstrukcja podatku dochodowego, gdyż nie obciąża się podatkiem podmiotów wykazujących straty, i to niezależnie od okoliczności.
Stąd wniosek, że odszkodowanie, o którym mowa powyżej, może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych Nr 32 z dnia 2013-11-10
