Pokontrolna korekta deklaracji nie chroni przed sankcją w VAT

Pokontrolne poprawki

Podatnik ma prawo poprawić złożoną, a błędnie sporządzoną deklarację podatkową. Gwarantuje to art. 81 § 1 Ordynacji podatkowej.

Uprawnienie do skorygowania deklaracji ulega jednak zawieszeniu na czas trwania kontroli podatkowej - w zakresie nią objętym. Korekta złożona w okresie zawieszenia nie wywołuje skutków prawnych. Podatnikowi nie wolno poprzez jej dokonanie ingerować w wysokość sprawdzanego zobowiązania podatkowego, nadpłaty czy zwrotu podatku.

Korekty rozliczeń weryfikowanych w ramach kontroli podatkowej można złożyć po jej zakończeniu - doręczeniu protokołu kontroli. Podatnik, który usunie wszystkie stwierdzone uchybienia, uniknie pokontrolnego postępowania podatkowego. Takie postępowanie jest podejmowane, gdy kontrola podatkowa wykaże nieprawidłowości w wywiązywaniu się przez podatnika z obowiązków wynikających z przepisów podatkowych, a uchybienia te nie zostaną w całości usunięte poprzez złożenie deklaracji lub dokonanie korekt deklaracji. Pokontrolne korekty można złożyć do momentu wszczęcia postępowania podatkowego. Urząd skarbowy ma na jego podjęcie zasadniczo 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej. Wynika to z art. 165b § 1 Ordynacji podatkowej. Postępowanie podatkowe może być wszczęte po upływie pół roku od zakończenia kontroli tylko w dwóch przypadkach. Po pierwsze, jeżeli podatnik dokona ponownej korekty deklaracji, w której nie zostaną uwzględnione nieprawidłowości ujawnione w trakcie kontroli podatkowej. Po drugie, gdy urząd skarbowy otrzyma od innych organów informacje uzasadniające przeprowadzenie postępowania podatkowego. Za taką informację uznaje się wiadomość, która może mieć wpływ na wymiar podatku, a nie była znana kontrolującym w czasie kontroli podatkowej.

Sankcja w VAT

Pokontrolna korekta deklaracji nie chroni przed dodatkowym zobowiązaniem podatkowym w VAT. Może być ono ustalone w wysokości 20% lub 100%.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie jest ustalane osobie fizycznej, która za ten sam czyn ponosi odpowiedzialność karną skarbową.

Pierwszą sankcję - 20% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego albo kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe - stosuje się w przypadku złożenia po kontroli podatkowej korekty deklaracji uwzględniającej stwierdzone nieprawidłowości oraz zapłaty zobowiązania podatkowego lub zwrotu nienależnej kwoty zwrotu podatku.

Podwyższony wymiar sankcyjny grozi za świadome uczestnictwo w oszustwach podatkowych i osiąganie nieuprawnionych korzyści majątkowych kosztem budżetu państwa. Stosuje się go, gdy zaniżone zobowiązanie podatkowe lub zawyżona kwota podatku naliczonego wykazana przez podatnika w deklaracji podatkowej wynikała z tzw. pustych faktur. Mowa o fakturach wystawionych przez podmiot nieistniejący, stwierdzających niedokonane czynności, podających kwoty niezgodne z rzeczywistością, potwierdzających czynności sprzeczne z ustawą lub mające na celu jej obejście (art. 58 Kodeksu cywilnego) albo czynności pozorne (art. 83 Kodeksu cywilnego). Wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego w części dotyczącej podatku naliczonego wynikającego z takich faktur wynosi 100%.

Kara bez winy

Niepokojąca jest tendencja do ustalania dodatkowego zobowiązania podatkowego za samą korektę rozliczenia VAT.

Urzędy skarbowe karzą w ten sposób podatników, którzy po kontroli podatkowej dotyczącej zasadności zwrotu podatku złożą korektę deklaracji uwzględniającą ustalenia kontrolne i wykażą w niej niższą od pierwotnej kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Tłumaczą, że muszą tak postąpić, gdy w złożonej deklaracji podatkowej zostanie wykazana zawyżona kwota zwrotu różnicy podatku. Obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości odstąpienia od wymiaru dodatkowego zobowiązania w przypadku złożenia przez podatnika korekty deklaracji uwzględniającej nieprawidłowości stwierdzone w toku kontroli podatkowej. Żadnego znaczenia nie ma, czy podatnik świadomie popełnił błąd, czy działał w dobrej wierze. Dokonanie korekty rozliczenia, eliminującej uchybienia wykazane przez kontrolujących, stanowi jedynie podstawę do obniżenia sankcji z 30% do 20% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego albo kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia za następne okresy rozliczeniowe.

Sądy administracyjne zaczynają kwestionować takie praktyki. WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 21 lutego 2019 r., sygn. akt I SA/Sz 873/18, podkreślił, że dodatkowe zobowiązanie zostało wprowadzone jako mechanizm mający poprawić ściągalność podatku VAT. Sankcja pełni przede wszystkim rolę prewencyjną. Rozwiązanie to ma skłonić podatników do rzetelnego i starannego sporządzenia deklaracji podatkowej - błędy wiążą się bowiem z ryzykiem dodatkowych obciążeń finansowych. Sam fakt złożenia korekty rozliczenia po kontroli podatkowej nie może być jednak podstawą do nałożenia dodatkowego zobowiązania w sytuacji, gdy nie doszło do żadnego uszczuplenia budżetu Skarbu Państwa. WSA w Krakowie w wyroku z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. akt I SA/Kr 1232/18, zwrócił natomiast uwagę na konieczność zachowania zasady karania proporcjonalnie do charakteru i wagi uchybienia. Państwo ma prawo stosować środki zapewniające prawidłowy pobór podatku VAT. Muszą być one jednak odpowiednie do uzyskania zamierzonego efektu, a także nie mogą wykraczać poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia wyznaczonego celu. Wspomniane wyroki są nieprawomocne.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.)

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 37 (1599) z dnia 2019-05-09

GOFIN podpowiada