Rozliczanie VAT związane z używaniem samochodów

Odliczenie VAT przy nabyciu samochodu

W przypadku gdy podatnik nabędzie na potrzeby działalności opodatkowanej VAT samochód osobowy lub inny pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, może z faktury dokumentującej jego zakup odliczyć 60% kwoty VAT (lub kwoty podatku należnego z tytułu WNT albo dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca), nie więcej jednak niż 6.000 zł.

Podobne zasady odliczania VAT występują w przypadku, gdy podatnik wykorzystuje samochód osobowy (pojazd samochodowy) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu operacyjnego itp. W tej sytuacji kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy, udokumentowanych fakturą. Suma kwot w całym okresie użytkowania ww. samochodów i pojazdów, dotycząca jednego samochodu lub pojazdu, nie może jednak przekroczyć kwoty 6.000 zł (art. 3 ust. 6 ustawy nowelizacyjnej).

Przy czym ograniczenia te nie dotyczą pojazdów, które wymienione są w art. 3 ust. 2 pkt 1-7 ustawy nowelizującej.

Są to m.in. pojazdy samochodowe:

1) mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą (wielozadaniowy lub van),

2) mające więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków przekracza 50% długości pojazdu.

Jednak spełnienie powyższych wymagań stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację. Ponadto w dowodzie rejestracyjnym danego samochodu musi znajdować się właściwa adnotacja o spełnieniu tych wymagań. Nie ma obowiązku dostarczania kopii tego zaświadczenia do urzędu skarbowego.

Odliczenie VAT przy zakupie paliwa

Do końca tego roku podatnik nie ma prawa do odliczania VAT od zakupu paliwa do samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony i niespełniających warunków określonych w art. 3 ust. 2 pkt 1-7 ustawy nowelizującej. Ograniczenie to dotyczy również pojazdów użytkowanych na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu, nawet jeżeli w oparciu o art. 6 tej ustawy ma on prawo do odliczania w całości VAT naliczonego od czynszu lub rat leasingowych.

Zatem obecnie, aby skorzystać z prawa do odliczania VAT przy nabyciu paliwa do napędu samochodu (o ładowności nieprzekraczającej 3,5 tony), nie jest już istotna homologacja, jaką posiada pojazd, tylko wynik badania przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów oraz stosowny wpis w dowodzie rejestracyjnym.

Wskazać warto, że u podatników pojawiły się wątpliwości, czy przepis art. 4 ustawy nowelizującej ma zastosowanie do samochodów nabytych przed 1 stycznia 2011 r. Związane były one z interpretowaniem tego przepisu, a w szczególności jego początkowego brzmienia "w okresie od dnia wejścia w życie ustawy do dnia 31 grudnia 2012 r., w przypadku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony". W związku z tym stawiany był wniosek, iż zakaz odliczania VAT od nabytego paliwa dotyczy wyłącznie paliwa nabywanego do napędu samochodów zakupionych po dniu wejścia w życie omawianej ustawy. Świadczyć o tym miał zapis "w przypadku nabycia samochodów".

Nasza redakcja od początku obowiązywania przepisów ustawy nowelizującej określających zasady odliczeń VAT przy nabyciu paliwa do samochodów, prezentowała stanowisko, że rozumowanie to jest niesłuszne. Ustawodawca bowiem wprowadził ograniczenie odliczania VAT od nabycia paliwa używanego do napędu pewnych kategorii samochodów, a nie samochodów nabytych w pewnym przedziale czasowym. Zakładając, że prawo do odliczenia VAT od nabywanego paliwa miałoby zależeć wyłącznie od daty zakupu pojazdu, doszłoby do sytuacji, że podatnik nabywając np. 31 grudnia 2010 r. samochód niespełniający żadnego z warunków wymienionych w art. 86 ust. 4 pkt 1-4 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym do końca 2010 r.) miałby prawo do odliczenia VAT od paliwa do jego napędu. Natomiast w przypadku gdyby zakup takiego samego pojazdu nastąpił np. 3 stycznia 2011 r., podatnik nie miałby prawa do odliczenia VAT od nabywanego paliwa. Taka nierówność nie może występować.

Podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT przy nabyciu paliwa do samochodu osobowego bez względu na datę jego nabycia.

Podobne stanowisko zaprezentował WSA w wyroku z dnia 3 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 1692/11. Jak wyjaśnił Sąd, data nabycia samochodu (przed 2011 r., czy już w 2011 r.) nie jest cechą opisaną w art. 3 ust. 1 ustawy nowelizującej. Daty wskazane w tym przepisie wyznaczają okres obowiązywania tego przepisu, a nie są cechami samochodów. Nie można, zdaniem Sądu, z brzmienia tych regulacji wyciągnąć wniosku, że samochód osobowy nabyty w styczniu 2011 r. jest samochodem, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy nowelizującej, a taki sam pojazd nabyty w okresie do 31 grudnia 2010 r. nie jest samochodem, o którym mowa w tym przepisie.

Samochód firmowy w celach prywatnych

Zasadniczo przepisy o VAT uznają, że wykorzystywanie do celów prywatnych składników majątku firmowego, przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia VAT, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT. Wynika to z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.

Jednak na podstawie art. 5 ustawy nowelizującej zasady określone w tym przepisie nie mają zastosowania do dnia 31 grudnia 2012 r. w przypadku wykorzystywania do celów prywatnych samochodów (pojazdów), gdy przy ich nabyciu przysługiwało prawo do częściowego odliczenia VAT (np. 60% kwoty podatku, nie więcej niż 6.000 zł). Oznacza to, że jeżeli podatnik wykorzystuje przykładowo do celów prywatnych służbowy samochód osobowy, przy nabyciu którego odliczył 60% kwoty podatku, nie więcej niż 6.000 zł, czynność ta nie podlega opodatkowaniu VAT.

Przepis ten ma także zastosowanie do samochodów (pojazdów), które firma użytkuje na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu itp., jeżeli do czynszu (raty) przysługuje ograniczone prawo do odliczenia VAT.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054)

Ustawa z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o VAT oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. nr 247, poz. 1652 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 22 (854) z dnia 2012-03-15

GOFIN podpowiada