Rozliczenie nadpłaty i niedopłaty z PIT-40

Do dokonania po zakończeniu roku rocznego obliczenia podatku na formularzu PIT-40 zobowiązani są płatnicy wskazani w art. 37 ust. 1 ustawy o pdof. Do tej grupy należą m.in. zakłady pracy, które w trakcie roku podatkowego pobierają zaliczki na podatek od świadczeń dokonywanych na rzecz podatników. Rozliczenia tego nie sporządzają jednak z urzędu. Przygotowują je wyłącznie wówczas, gdy podatnik złoży im w ustawowym terminie oświadczenie na formularzu PIT-12, z którego wynika m.in., że poza dochodami uzyskanymi od płatnika nie osiągnął innych dochodów (z wyjątkiem dochodów określonych w art. 30-30c i 30e ustawy o pdof), a także nie korzysta z odliczeń i preferencyjnego, wspólnego opodatkowania przewidzianego dla małżonków oraz na zasadach określonych dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Teoretycznie, jeżeli podatnik spełnia wskazane w oświadczeniu PIT-12 kryteria, to suma zaliczek pobranych przez płatnika w ciągu roku powinna odpowiadać wysokości podatku wynikającego z formularza PIT-40. Jednak w rzeczywistości te dwie wielkości nie zawsze są jednakowe. Różnice w omawianym zakresie mogą być wynikiem różnych okoliczności. Mogą się pojawić m.in. w efekcie stosowania zaokrągleń na etapie obliczania w trakcie roku zarówno podstawy opodatkowania, jak i samych zaliczek na podatek. Ponadto płatnicy w PIT-40 uwzględniają również inne kwoty kosztów pracowniczych, niż stosowane przy obliczaniu zaliczek (np. zamiast podstawowych, podwyższone czy też faktyczne, o których mowa w art. 22 ust. 11 ustawy o pdof). Przyczyną powstania różnic pomiędzy zaliczkami a podatkiem w rozliczeniu rocznym mogą być także odliczenia od dochodu podatnika (na jego wniosek) zwróconych płatnikowi nienależnie pobranych świadczeń, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy o pdof (jeżeli nie zostały one potrącone od dochodu przy poborze zaliczki). Oprócz tego może do nich dochodzić w wyniku doliczenia do podatku otrzymanego za pośrednictwem płatnika zwrotu uprzednio zapłaconej i odliczonej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W wyniku każdej ze wskazanych okoliczności w rocznym obliczeniu podatku może się pojawić nadpłata lub niedopłata podatku. Płatnik rozlicza ją wówczas w oparciu o art. 37 ust. 4 ustawy o pdof.

Niedopłata podatku za 2016 r. występuje wówczas, gdy suma zaliczek pobranych w 2016 r. była niższa od podatku należnego obliczonego w PIT-40 za ten rok. Różnicę tę płatnik zasadniczo powinien pobrać podatnikowi z jego dochodu za marzec 2017 r. Na zasadzie wyjątku może jednak na wniosek podatnika pobrać ją z dochodu za kwiecień 2017 r. Z kolei gdy w styczniu lub w lutym 2017 r. ustał między stronami stosunek uzasadniający pobór zaliczek, różnicę tę należało pobrać z dochodu za miesiąc, za który pobrana została ostatnia zaliczka. Pobraną różnicę płatnik wpłaca na rachunek urzędu skarbowego, łącznie z zaliczkami za te miesiące.

Z kolei nadpłata w PIT-40 za 2016 r. ma miejsce wówczas, gdy suma zaliczek pobranych w trakcie roku jest większa od podatku należnego obliczonego w PIT-40 za ten rok. Nadpłatę za 2016 r. pracodawca ma obowiązek zaliczyć na poczet zaliczki należnej za marzec 2017 r. Gdyby jednak po jej pobraniu nadal pozostała nadpłata, pracodawca powinien ją zwrócić podatnikowi w gotówce. Nadpłaty zwrócone w gotówce pracodawca potrąca z kwot pobranych zaliczek przekazywanych urzędowi skarbowemu.

W związku z nowelizacją ustawy o pdof (Dz. U. z 2017 r. poz. 528), która weszła w życie 15 marca 2017 r., zlikwidowane zostało dokonywanie rocznego obliczenia podatku przez płatników, o których mowa w art. 37 ust. 1 ustawy o pdof w wyniku uchylenia art. 37 ustawy o pdof. Oznacza to, że rozliczenia za 2016 r. są ostatnimi, w których funkcjonuje roczne obliczenie podatku na PIT-40. Począwszy od rozliczeń za 2017 r. z obowiązków płatniczych zniknie jego sporządzanie.