Rozliczenie należności otrzymanej w walucie obcej

Tego rodzaju operacja gospodarcza powinna czynić zadość wymogom nie tylko przepisów podatkowych, ale również przepisów Kodeksu cywilnego. Mamy tutaj bowiem do czynienia z przejęciem długu przez inny podmiot gospodarczy.

Zgodnie z art. 519 § 2 pkt 2 K.c., przejęcie długu może nastąpić przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela. Stosownie natomiast do art. 522 K.c., umowa o przejęcie długu, jak też zgoda wierzyciela na przejęcie długu, powinny być pod rygorem nieważności zawarte na piśmie.

Przedsiębiorca powinien zadbać o potwierdzenie tej operacji na piśmie zarówno przez firmę dług przejmującą, jak również przez uzyskanie zgody wierzyciela.

Dokumenty takie będą również podstawą do celów podatkowych przy ustalaniu dnia zapłaty i ewentualnych różnic kursowych.

Jak wynika bowiem z art. 24c ust. 7 updof (odpowiednio art. 15a ust. 7 updop), dniem zapłaty do celów ustalenia różnic kursowych jest dzień uregulowania zobowiązań w jakiejkolwiek formie, w tym w wyniku potrącenia wierzytelności.

Skoro ustawodawca używa sformułowania zwrotu "w jakiejkolwiek formieć, to przejęcie długu powinno być traktowane jako jedna z form uregulowania zobowiązań, o której mowa w powołanym art. 24c ust. 7 updof (odpowiednio art. 15a ust. 7 updop).

Jeżeli więc przejęcie długu nastąpiło w wyniku pisemnego porozumienia kontrahentów, to transakcje wyrażone w walucie obcej należy rozliczyć również z uwzględnieniem różnic kursowych.

Różnice kursowe powstają, jeżeli wartość przychodu należnego lub poniesionego kosztu wyrażonych w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest inna niż wartość tego przychodu lub kosztu liczona według faktycznie zastosowanego kursu waluty odpowiednio w dniu otrzymania przychodu lub w dniu dokonania zapłaty.

W tym miejscu pojawia się kolejny problem, jaki dzień jest dniem otrzymania przychodu od kontrahenta X i jaki dzień jest dniem dokonania zapłaty kontrahentowi Y?

Naszym zdaniem, dniem tym jest dzień pisemnego podpisania porozumienia o przejęciu długu. W tym momencie bowiem strony ustalają, iż należność od kontrahenta X zostaje zaspokojona w zamian za zobowiązanie kontrahenta do uiszczenia należnej kwoty na rzecz kontrahenta Y.

Faktyczny kurs waluty zarówno do rozliczenia otrzymanego przychodu od kontrahenta X, jak też do rozliczenia zapłaty na rzecz kontrahenta Y powinien być ustalony w oparciu o to porozumienie umowne. Strony porozumienia same mogą określić, po jakim kursie dokonują rozliczenia należności. Wówczas trzeba pamiętać, iż kurs taki nie może być wyższy lub niższy odpowiednio o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty.

Na podstawie bowiem art. 24c ust. 5 updof (odpowiednio art. 15a ust. 5 updop), jeżeli kurs faktycznie zastosowany nie mieści się w takich granicach, organ podatkowy może wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty. W razie niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy określi ten kurs, opierając się na kursach walut ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski.

Jeżeli przy obliczaniu wartości różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, przyjmuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.