Sankcja za brak kasy fiskalnej

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 12 sierpnia 2008 roku, sygn. I SA/Bd 280/08.

Zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy, którzy nie ewidencjonują obrotu i kwot podatku należnego za pomocą kasy fiskalnej, przy sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, tracą prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę stanowiącą równowartość 30% kwoty podatku naliczonego przysługującej przy nabyciu towarów i usług - do czasu wprowadzenia kasy rejestrującej. Jednakże zdaniem sądu administracyjnego, sankcja zawarta w art. 111 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług jest niezgodna z wykładnią prawa wspólnotowego (tut. Dyrektywa 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej). Sąd podkreślił, iż fundamentalną cechą podatku od wartości dodanej w systemie wspólnotowym jest jej neutralność, która powinna przejawiać się tym, że koszt podatnika wynikający z zapłaty podatku należnego wobec budżetu nie będzie stanowić dla niego definitywnego kosztu. Ustawodawca powinien w przepisach prawa podatkowego zapewnić podatnikowi możliwość odzyskania podatku naliczonego.

Warto również zaznaczyć, iż Europejski Trybunał Sprawiedliwości wielokrotnie orzekał, że opodatkowanie podatkiem od wartości dodanej musi być neutralne dla podatnika, a ewentualne ograniczenie takiego prawa musi bezpośrednio wynikać z przepisów prawa wspólnotowego - wyrok w sprawie C 37/95.

Sąd administracyjny dodatkowo podkreślił, iż sankcja zawarta w wyżej wymienionym art. 111 ust. 2, nie posiada swojego odwzorowania w przepisach unijnych. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że chociaż prawo wspólnotowe pozostawiło w gestii krajów członkowskich wprowadzenie takich ograniczeń podatkowych, to jednakże na ściśle określonych zasadach zawartych w art. 395 Dyrektywy 2006/112/WE - w postaci tzw. środka specjalnego. Taki środek jest elementem nieznacznie odbiegającym od przepisów wspólnotowych i może być wprowadzony pod warunkiem jego akceptacji przez Radę na wniosek Komisji Europejskiej. Poza tym należy stwierdzić, iż Polska nie tylko nie przeprowadziła takiej procedury, to zapis sankcji zawartej w art. 111 ust. 2 rażąco odbiega od kardynalnych zasad funkcjonowania tego podatku.

Poza tym WSA w Bydgoszczy podważył również zasadę proporcjonalności będącą skutkiem ratyfikowanego traktatu tworzącego Wspólnotę Europejską. Kraje członkowskie nade wszystko nie powinny ustanawiać przepisów prawa podatkowego, które ewidentnie wykracza poza zakres konieczny do zagwarantowania osiągnięcia zamierzonego celu.

Warto również zaznaczyć, że sankcja zawarta w art. 111 ust. 2 ustawy nie powinna dodatkowo wywołać sankcji zawartej w art. 109 ust. 4 (określona w ustawie mianem dodatkowego zobowiązania). Obie kary de facto dotyczą zaniżenia podatku należnego wobec budżetu, ewentualnie zawyżenia kwoty podatku do zwrotu lub do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy. Kumulowanie sankcji wobec tej samej jednostki za ten sam czyn stanowi wyraz nadmiernego fiskalizmu i jest niezgodny z zapisami Konstytucji.

Paweł Barnik