TK: Odsetki do opodatkowania

TK rozpatrzył w środę skargę grupy posłów Platformy Obywatelskiej na znowelizowaną pod koniec listopada ub.r. ustawy o podatku PIT. Posłowie twierdzili, że przepisy tej ustawy przewidujące objęcie od 1 marca 2002 roku zryczałtowanym 20-proc. podatkiem odsetek od oszczędności są niezgodnie z konstytucją i naruszają zaufanie obywateli do stanowionego prawa. Skarżący zwracali uwagę, że nowelę opublikowano 23 listopada 2001 r. Zawarte w niej przepisy jednak zwolniły z podatku odsetki od tych lokat, które podatnicy zdążyli założyć przed 1 grudnia ub.r. Posiadacze oszczędności mieli zbyt krótki czas na to, żeby je racjonalnie zagospodarować - mówiła prof. Zyta Gilowska podczas rozprawy w TK. Skrytykowała odmienne traktowanie przez przepisy podatkowe tych, którzy np. założyli lokatę lub kupili obligacje skarbowe 30 listopada 2001 r. od tych, którzy uczynili to dzień później, czyli 1 grudnia ub.r. Takie kryterium nie zapewnia równego traktowania podatników. Nie jest więc zgodne z konstytucją - stwierdziła prof. Gilowska.

Przedstawiciele Ministerstwa Finansów nie zgadzali się z zarzutami Platformy Obywatelskiej. Twierdzili, że było dość czasu na zapoznanie się z projektami dotyczących opodatkowania odsetek i na podjęcie odpowiednich decyzji. O zmianach pisali dziennikarze. Szeroką akcję promowania "lokat antypodatkowych" przeprowadziły banki. Około 1,1 mln podatników dokonało zmiany charakteru własnych oszczędności. Świadczy to o tym, że można było podjąć takie decyzje - twierdzili reprezentanci MF. Jak podkreśliła wiceminister Irena Ożóg, początkowo szacowano, że opodatkowanie odsetek przyniesie budżetowi 2,3 mld zł. Po tym jednak, gdy wiele osób zdecydowało się na ustanowienie lokat antypodatkowych, szacuje się, że w tym roku budżet zyska z opodatkowania odsetek najwyżej 1,3 mld zł. Także przedstawiciele Sejmu i prokuratora generalnego podkreślali, że generalnie przepisy dotyczące opodatkowania są zgodne z konstytucją. Do tego samego wniosku doszedł również Trybunał.

Skład orzekający TK zgodził się natomiast z jednym zarzutem zawartym w skardze posłów PO. Wyrazili oni pogląd, że nowela różnicuje w nieuzasadniony sposób pozycję prawną tych osób, które rozpoczęły oszczędzanie jeszcze przed 1 grudnia 2001 r. Jeżeli bowiem umowa, na podstawie której np. założono lokatę, zostanie rozwiązana przed upływem okresu, na jaki została zawarta, to podatnik utraci prawo do ulgi - niezależnie od przyczyn rozwiązania umowy. A do wcześniejszego rozwiązania takiej umowy może dojść również z przyczyn niezależnych od oszczędzającego, np. z powodu ogłoszenia upadłości banku - podkreślali posłowie w skardze. Trybunał zgodził się z ich argumentacją. TK podkreślił, że byłoby niesprawiedliwe, gdyby podatnik ponosił konsekwencje wcześniejszego zerwania, które nastąpiło nie z jego winy.

Posłowie PO zaskarżyli też przepisy noweli, które wprowadziły zasadę, że kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75 proc. podstawy jej wymiaru. Według skarżących, potraktowanie obowiązkowych składek na ubezpieczenie zdrowotne jako stałego i usztywnionego odpisu od należnego podatku dochodowego jest sprzeczne z konstytucją, gdyż jest to odrębna danina publiczna obliczana od tej samej podstawy. Zerwanie związku pomiędzy opodatkowaniem dochodów osób fizycznych, a istnieniem odrębnej daniny w postaci obowiązkowych składek na ubezpieczenie zdrowotne, może prowadzić do podwójnego opodatkowania tych samych kwot. Obywatele nie są świadomi, gdyż składki te od 1 stycznia 1999 r. są pobierane i odprowadzane przez płatników. Obywatele oczekują, że obydwie daniny - podatek dochodowy od osób fizycznych i składka na ubezpieczenie zdrowotne - są komplementarne w tym znaczeniu, że podwyższenie składki zmniejszy kwotę należnego podatku - twierdzili przedstawiciele PO.

Trybunał uznał jednak, że zapisy noweli są zgodne z konstytucją. TK doszedł do wniosku, że składkę zdrowotną trzeba traktować tak, jak składkę na ubezpieczenie społeczne. Co najwyżej można uznać ją jako ulgę podatkową, ponieważ jest odpisywana od podatku PIT.