Zakłady prawnie chronione

Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych zarzuciła ustawodawcy, że wprowadzone w 2000 r. zmiany naruszyły interesy majątkowe pracodawców, a pośrednio również niepełnosprawnych.

Wniosek o rozpatrzenie zgodności z konstytucją został złożony przez Polską Organizacją Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (POPON). Prawo podatkowe regulujące zasady korzystania i sposób rozliczania ulg w podatkach: dochodowym od osób prawnych, od towarów i usług oraz podatku akcyzowym zostało znowelizowane w listopadzie 1999 r. Przepisy weszły w życie w styczniu 2000 r. Przed zmianami, przedsiębiorstwa, które nabyły status zakładów pracy chronionej (ZPCh), korzystały ze zwolnień w podatku dochodowym, a także z VAT. Nowelizacja pozbawiła ich ulg w podatku dochodowym. Wcześniej 90 proc. kwoty podatku dochodowego pozostawało w zakładzie, a 10 proc. było przekazywane na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W odniesieniu do podatku VAT, obecnie różnica pomiędzy podatkiem naliczonym a należnym jest przekazywana do urzędu skarbowego, skąd powraca ona do przedsiębiorcy, ale kwota zwrotu uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności zatrudnionych i minimalnej płacy krajowej. Według przedstawicieli

POPON, wprowadzone zmiany złamały dwie zasady konstytucyjne: ochrony interesów w toku oraz ochrony praw nabytych. Status zakładu pracy chronionej przyznawany jest na trzy lata. Co za tym idzie, zakłady pracy chronionej, które nabyły prawa do ulg przed nowelizacją przepisów, planowały swoje wydatki inwestycyjne w zupełnie odmiennej sytuacji prawnej. Obowiązki wynikające ze statutu ZPCh, nakładają na przedsiębiorców poniesienie szeregu dodatkowych wydatków związanych np. z przystosowaniem miejsc pracy dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Zmiany w przepisach znacząco wpłynęły na liczbę zatrudnionych niepełnosprawnych. Duża liczba przedsiębiorstw wycofuje się z ZPCh. W Polsce spośród 4,3 mln osób niepełnosprawnych, pracuje tylko 640 tys., z czego 20 proc. w zakładach pracy chronionej.

Komentuje dla PG Ryszard Gąsior, dyrektor zarządzający POPON

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego traktujemy jako wygraną osób niepełnosprawnych. Mamy świadomość, że bez wpływu na parlament, pozostawało stanowisko Ministerstwa Finansów. To ono tworzyło bardzo niekorzystny klimat związany z funkcjonowaniem ZPCh. Ponadto niedopuszczalnym jest aby zmiany, tak ważne dla funkcjonowania przedsiębiorstw, zwłaszcza tych, które realizują ważne interesy społeczne, były wprowadzane bez odpowiedniego vacatio legis. Nie można niemal z dnia na dzień, zmieniać warunków prawnych, w których funkcjonuje tak liczna grupa przedsiębiorców. Ponadto, parlament powinien stosować się do zasad ustanowionych przez Konstytucję RP.