Zdaniem Ministerstwa Finansów nowe przepisy mają ułatwić prowadzenie biznesu poprzez zapewnienie bardziej spójnych i przejrzystych przepisów. Jednocześnie projektowane regulacje mają na celu walkę z nieuczciwymi podatnikami oraz transferowaniem przychodów i kosztów lub sztucznym rozdzielaniem ich dla uniknięcia opodatkowania. Jednymi z najistotniejszych planowanych zmian jest wyodrębnienie zysków kapitałowych jako oddzielnego źródła przychodów i wprowadzenie nowych zasad opodatkowania przychodów uzyskanych w ramach programów motywacyjnych.
Poważnym problemem, na który zwróciło uwagę Ministerstwo Finansów, jest agresywna optymalizacja w podatkach dochodowych. Takie praktyki, jak ustalanie nadmiernych odsetek od pożyczek w transakcjach między podmiotami powiązanymi czy kreowanie strat kapitałowych w połączeniu z zakupem fikcyjnych usług niematerialnych, zdaniem Ministerstwa, powodują co roku miliardowe straty dla budżetu państwa.
Jednym ze sposobów walki z tymi zjawiskami ma być oddzielenie przychodów z zysków kapitałowych od zysków z innych źródeł. Rozgraniczenia tych źródeł przychodów i tym samym odrębne określanie dochodu lub straty podatnika ma utrudnić zaniżanie dochodu w sztuczny sposób i w konsekwencji zmniejszanie obciążeń podatkowych.
Za przychody z zysków kapitałowych projekt ustawy uznaje m.in.:
- przychody z udziału w zysku spółki lub innej osoby prawnej (głównie dywidendy),
- przychody z umorzenia udziałów (akcji) lub innego rodzaju wystąpienia ze spółki,
- przychody ze zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika,
- wartości otrzymane przez wspólnika w związku z likwidacją spółki,
- przychody z działań restrukturyzacyjnych (podział, połączenie i przekształcenie spółek),
- zyski spółki przeznaczone na podwyższenie jej kapitału zakładowego,
- przychody ze zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną,
- odsetki od udziału kapitałowego,
- przychody ze zbycia wierzytelności,
- przychody z praw majątkowych, papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych i z tytułu uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych.
Obecnie przychody te są opodatkowane łącznie z przychodami z prowadzonej działalności gospodarczej.
Projekt nowych regulacji zakłada, że wspólne opodatkowanie tych przychodów będzie możliwe jedynie w przypadku osiągnięcia dochodu z obu źródeł. W przypadku wykazania dochodu tylko w jednym z nich, rozliczenie będzie następowało oddzielnie, co oznacza, że strata z jednego z tych źródeł nie pomniejszy dochodu z drugiego.
Tym samym np. dochód z działalności gospodarczej zostanie opodatkowany stawką 19 proc., natomiast połowa straty z zysków kapitałowych będzie podlegała przeniesieniu na kolejne lata i da możliwość pomniejszania dochodów z tego samego źródła przez maksymalnie 5 lat.
Bardzo istotne mogą okazać się także zmiany w zakresie opodatkowania świadczeń w ramach programów motywacyjnych, co dotyczy głównie kadry na najwyższych szczeblach w dużych spółkach.
Projekt zmian zakłada wyłączenie przychodów z realizacji pochodnych instrumentów finansowych lub papierów wartościowych otrzymanych w ramach programów motywacyjnych ze źródła kapitałów pieniężnych. Mają one natomiast powiększać przychód ze stosunku pracy lub działalności wykonywanej osobiście.
Obecnie takie przychody jako przychody ze źródeł kapitałowych nie łączą się z przychodami z innych źródeł i są opodatkowane stawką 19 proc. To oznacza, że zastąpienie części wynagrodzenia pracowników zarabiających najwięcej daje możliwość znacznego zmniejszenia podatku. Zdaniem Ministerstwa Finansów taka praktyka to agresywna optymalizacja, gdyż w istocie oznacza rozdzielenie wynagrodzenia wypłacanego danej osobie w sztuczny sposób. Jedynym celem takiego działania w opinii Ministerstwa jest uniknięcie opodatkowania. Stąd ma wynikać potrzeba zmian.
Jak wskazano w projekcie ustawy, takie mechanizmy generowania przysporzenia dla pracowników lub innych osób powiązanych ze spółką stanowią wynagrodzenie tych osób od podmiotu, który stworzył program motywacyjny i powinny stanowić przychód ze stosunku pracy, przychód z działalności wykonywanej osobiście albo przychód z innych źródeł. Tym samym opodatkowanie tych dochodów powinno następować według skali, czyli stawki 18 lub 32 proc.
Obie opisane wyżej zmiany, a także inne regulacje, które przewiduje projekt zmian w ustawach o podatkach dochodowych nie są jeszcze przesądzone. Obecnie projekt jest dyskutowany, spotyka się także z wieloma głosami krytyki, w których wskazuje się, że próby uszczelnienia systemu podatkowego idą zbyt daleko, a nie wszystkie działania prowadzące do zmniejszenia obciążeń podatkowych muszą stanowić agresywną optymalizację.
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej
