Seniorzy wracają do gry. Rynek już teraz potrzebuje takich pracowników
Polscy pracodawcy wkrótce będą musieli zawalczyć o pracowników 50 plus. W obliczu starzejącego się społeczeństwa i chronicznych braków kadrowych to właśnie doświadczone osoby w wieku przedemerytalnym mogą stać się filarem rynku pracy. Problem? Nadal zbyt często są ignorowane.
Pracownik poszukiwany coraz częściej. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego stopa bezrobocia w Polsce w 2024 roku utrzymywała się na rekordowo niskim poziomie. W grudniu 2024 wyniosła 5,1 proc., co potwierdza, że polski rynek pracy boryka się bardziej z niedoborem pracowników niż ich nadmiarem. Wiele branż - od produkcji, przez handel, po usługi - doświadcza trudności w obsadzaniu wakatów. W takich warunkach naturalnym kierunkiem dla firm staje się poszukiwanie pracowników w grupach do tej pory marginalizowanych, a gronie tym znajdują się osoby 50 plus.
Kolejne ogłoszenia o pracę i szukanie osób gotowych podpisać umowę to coraz częściej codzienność pracodawców borykających się z problemami kadrowymi. Rynek zaczyna doświadczać problemów wynikających z demografii, a to wymaga zmian u podstaw zasad rynku.
"Kluczowym wyzwaniem polskiego rynku pracy jest nie tyle zatrzymywanie, co unikanie wypychania osób 50 plus" - mówi prof. Joanna Tyrowicz, członkini Rady Polityki Pieniężnej, cytowana przez Strefę Biznesu. Jej zdaniem, rozwiązaniem obecnych trudności nie są kosztowne reformy, ale zatrzymanie negatywnego trendu marginalizowania starszych pracowników. "Wystarczy tych osób nie wypychać z rynku" - podkreśla.
Ekspertka zwraca uwagę na zjawisko, które od lat nie ulega zmianie. Pracownicy po przekroczeniu 50. roku życia zderzają się ze ścianą. Szanse na zatrudnienie gwałtownie maleją. "Dla pracodawców osoba w wieku 49 lat i 11 miesięcy jest jeszcze ok, ale po przekroczeniu 50 roku życia pojawia się jakiś problem" - zauważa.
Z danych GUS wynika, że polskie społeczeństwo gwałtownie się starzeje. W 2023 roku osoby powyżej 60. roku życia stanowiły już 26,3 proc. populacji, podczas gdy jeszcze w 2005 roku było to zaledwie 17,2 proc. Najliczniejszą grupę stanowią osoby w wieku 65-69 lat. Taki trend oznacza, że grupa potencjalnych pracowników z doświadczeniem będzie rosła, a pracodawcy nie będą mogli jej ignorować.
Uprzedzenia i "magiczna bariera" 50 lat to nie żart, a codzienność wielu pracowników. Problemem pozostaje jednak nie tylko demografia, ale bowiem i mentalność. Prof. Tyrowicz wskazuje, że za niechęcią do zatrudniania starszych osób stoją właśnie głęboko zakorzenione uprzedzenia. "To te same mechanizmy, które leżą u podstaw innych przejawów dyskryminacji: uprzedzenia, uproszczenia, redukowanie osoby do jednej jej charakterystyki" - tłumaczy.
Okazuje się, że jednym z potencjalnych rozwiązań jest promowanie elastycznych form zatrudnienia. "W Polsce jest najniższy odsetek osób pracujących na część etatu, dlatego, że tak chcą. Jeden z najniższych w Europie" - zauważa prof. Tyrowicz. Dodaje, że praca w niepełnym wymiarze mogłaby pomóc wielu grupom - w tym seniorom - łączyć aktywność zawodową z innymi potrzebami i obowiązkami.
Seniorzy chcą pracować i mają ku temu powody. Z badania SW Research przeprowadzonego na zlecenie Job Impulse wynika, że aż 71 proc. osób po 60. roku życia deklaruje chęć kontynuowania pracy. Co trzeci respondent (35 proc.) preferuje pracę umysłową, a niemal 17 proc. byłoby gotowych podjąć proste zajęcia. Główne motywacje? Przede wszystkim potrzeba dodatkowego dochodu (62,9 proc.), ale także potrzeba rutyny, aktywności i kontaktów społecznych.
Rynek pracy nie ma wyboru, bo potrzebuje osób 50 plus. Nie jest bowiem tajemnicą, że polskie podwórko stoi przed wyzwaniem dotyczącym zmiany podejścia do zatrudniania osób starszych. Jak pokazują dane demograficzne, będzie ich coraz więcej, a z perspektywy firm są to pracownicy z doświadczeniem, często o wysokiej motywacji.
"To problem, który funkcjonuje na polskim rynku pracy przez ostatnie 25 lat i niewiele się w tej sprawie zmieniło" - podsumowuje prof. Tyrowicz cytowana przez portal Strefa Biznesu. Nadchodzące lata mogą być momentem przełomowym w tym, jak funkcjonuje model pracy w Polsce.
Agata Jaroszewska
