Może się to wydawać pozbawione logiki, bo w jaki sposób święto wypadające w sobotę skutkuje dodatkowym przywilejem dla pracownika, tj. dniem wolnym od pracy w tygodniu?
Prawo wspiera pracownika
Skąd taka zasada? Uzasadnienie jest bardzo proste: każde święto wypadające w danym okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela, zgodnie z Kodeksem pracy (patrz: art. 130 § 2 KP) obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Rzecz w tym, by pracownik mógł skorzystać z pełnego wymiaru dni wolnych (weekendu) po całym tygodniu pracy. Dzieje się tak, ponieważ pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom zarówno dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, jak i dzień wolny z tytułu święta przypadającego w innym dniu niż niedziela.
Prawo w tym przypadku miało chronić w szczególności osoby, które w związku z wykonywanym zawodem były zmuszone do pracy także w soboty. Okazuje się jednak, że profity dotyczą wszystkich, i to bez względu na system czasu pracy ani wymiar czasu pracy, który obowiązuje pracownika.
W praktyce oznacza to, że pracownik ma do przepracowania osiem godzin mniej w danym okresie rozliczeniowym. Sam okres rozliczeniowy może być roczny, półroczny, trzymiesięczny bądź miesięczny. Wszystko zależy od pracodawcy, który też ustala, kiedy dzień wolny będzie oddany pracownikom. Najczęściej w podobnych sytuacjach cały zakład jest wyłączany z pracy i nie ma możliwości "odbierania" dnia wolnego częściowo.
Bez znaczenia jest natomiast, czy pracownik pracuje 4 czy 8 godzin dziennie. Wolne będzie naliczane w oparciu o ustalony czas pracy - standardowy ośmiogodzinny bądź równoważny, np. czterogodzinny.
Z czego to wynika?
Jeśli święto wypada w sobotę, to pracodawca jest zobowiązany do wyznaczenia pracownikowi dnia wolnego od pracy. Co ważne, dzień wolny musi zostać wyznaczony w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym wypada święto w sobotę.
Gdyby podobna zasada nie obowiązywała, to pracownik wypracowałby więcej niż obowiązujący go wymiar czasu pracy (np. 160 godzin). Należy jednak pamiętać, że nie każde święto skutkuje zmniejszeniem wymiaru czasu pracy pracownika, a jedynie to, które znajduje się w zapisach Ustawy o dniach wolnych od pracy. Część z nich jest świętami stałymi, część jednak ruchomymi, które mogą wypadać w sobotę. Wtedy też wymuszają na pracodawcy konieczność oddania dnia wolnego.
Co ważne, w 2015 roku będzie jeszcze jedna taka możliwość odebrania od pracodawcy dnia wolnego - za święto przypadające na 26 grudnia br., czyli drugi dzień świąt Bożego Narodzenia. Tym samym w br. pracodawca będzie zmuszony oddać aż dwa dni wolne za święta przypadające w sobotę. W odróżnieniu od trwającego właśnie 2015, rok 2016 będzie pod tym względem łaskawy dla pracodawcy - w sobotę nie przypada wówczas żaden dzień ustawowo wolny od pracy.
Czytaj również: Za ten dzień pracodawca musi ci oddać wolne
Próba reformy, bo biznes traci zbyt wiele?
Wyżej wspomniany obowiązek jest często krytykowany przez pracodawców, w szczególności ze względu na ponoszone przez nich straty z tytułu "wymuszonego" dodatkowego dnia wolnego w tygodniu.
Rząd Donalda Tuska w 2011 roku podjął próbę zreformowania systemu i zniesienia zapisu o "dodatkowym dniu wolnym", w zamian dodając Święto Trzech Króli. Zmiana ta została jednak zakwestionowana przez Trybunał Konstytucyjny, który przywrócił wcześniejsze zasady, a zapisy KP ponownie gwarantują pracownikom dodatkowe wolne za święto w sobotę. Mało tego, nowe święto zostało utrzymane.
Bartosz Bednarz
