Urlop na żądanie. Jak go wziąć, ile dni przysługuje i czy pracodawca może go odmówić?

Urlop na żądanie jest uregulowany w Kodeksie pracy i przysługuje on każdemu pracownikowi, który pracuje na podstawie umowy o pracę. 

Zgodnie z treścią Kodeksu pracy "pracodawca jest zobowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym".

Urlop na żądanie najczęściej bierze się w nagłych sytuacjach, których wcześniej nie planowaliśmy, m.in. awaria w mieszkaniu, trudna sytuacja rodzinna, wypadek itp. Oczywiście informując pracodawcę o urlopie na żądanie, pracownik nie ma obowiązku wyjaśniania powodu urlopu, a pracodawca nie może od niego tego wymagać.

Urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 lub 26 dni wolnych w zależności od stażu pracy, w związku z czym urlop na żądanie nie jest dodatkowym okresem urlopu.

Przepisy prawa nie określają, na ile dni można wziąć ten rodzaj urlopu, a więc ostateczna decyzja pozostaje po stronie pracownika. Może on zarówno wziąć 4 dni urlopu na żądanie z rzędu, jak i każdy dzień wykorzystać osobno.

Urlop na żądanie jest traktowany tak samo, jak urlop wypoczynkowy, w związku z czym pracownikowi przysługuje 100 proc. wynagrodzenia w okresie, gdy przebywa na urlopie na żądanie.

Kodeks pracy mówi, że pracownik ma obowiązek zgłosić urlop na żądanie nie później niż w dniu jego rozpoczęcia. Zazwyczaj taki urlop trzeba zgłosić przed momentem rozpoczęcia pracy, jednak każda firma może ustalać własne zasady dotyczące zgłaszania nieobecności, z którymi każdy powinien się zapoznać.

Wniosek o urlop na żądanie można zgłosić w dowolnej formie, np. mailowo, telefonicznie lub SMS-em, wysyłając wiadomość z prośbą o udzielenie takiego urlopu.

Wiele osób błędnie uważa, że pracodawca nie ma prawa odmówić urlopu na żądanie. W rzeczywistości pracodawca nie musi godzić się na urlop na żądanie, jednak muszą wystąpić ku temu określone przesłanki. 

Pracodawca może odmówić urlopu na żądanie, jeśli w danym momencie nieobecność pracownika w firmie wiązałaby się z wyraźną szkodą dla firmy. Pracodawca może również odmówić urlopu, gdy pracownik wykorzystał już wszystkie dni wolne w danym roku kalendarzowym.

Jeżeli pracownik, który chce wziąć urlop na żądanie, nie zgadza się z pracodawcą, może wystąpić do sądu pracy. Wówczas to po stronie pracodawcy będzie leżeć udowodnienie, że odmówienie urlopu na żądanie pracownikowi było zgodne z Kodeksem pracy.

Gdy pracodawca odmówi urlopu na żądanie, pracownik ma obowiązek przyjść do pracy. Jeżeli tego nie zrobi, to uznawane będzie to za naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, co może skutkować rozwiązaniem umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym.

Urlop na żądanie musi zostać wskazany w świadectwie pracy, dlatego pracodawca ma obowiązek wpisać do dokumentu właściwą liczbę dni urlopu, z którego skorzystał dany pracownik.

Urlop na żądanie nie przechodzi na kolejny rok i nie kumuluje się. Jeżeli pracownik nie wykorzysta w danym roku kalendarzowych przypadającego mu urlopu na żądanie, to z dniem 1 stycznia kolejnego roku, urlop ten staje się zwykłym urlopem zaległym.

WG