Zadaniowy czas pracy. Na czym polega praca w systemie zadaniowym?

Zadaniowy czas pracy jest regulowany przez art. 140 Kodeksu pracy. Informuje on, że może taka forma pracy może być wprowadzona w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy, jej organizacją lub miejscem wykonywania.

Pracodawca razem z pracownikiem ustalają czas niezbędny do wykonania obowiązków. Muszą w tym uwzględnić wymiar czasu pracy, który wynika również z Kodeksu pracy. Jest to do 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w zazwyczaj pięciodniowym tygodniu pracy.

Mówiąc prościej, w zadaniowym czasie pracy “chodzi o to", że pracodawca rozlicza pracownika nie z czasu, który ten spędził na wykonywaniu obowiązków, ale z efektów jego pracy.

Jednak aby system ten był sprawiedliwy, między pracodawcą a pracownikiem musi nastąpić porozumienie, w ramach którego wypracowane zostaną ustalenia dotyczące czasu potrzebnego do wykonywania konkretnych zadań.

Jest to rodzaj systemu rozliczeniowego, w którym liczą się efekty, a nie ramy czasowe. Nie zawsze jednak możliwe jest zastosowanie takiego sposobu pracy.

Zadaniowy czas pracy nie sprawdzi się z pewnością w przypadku sprzedawców w sklepach, dostawców wielu usług czy innych pracowników, których wykonywanie obowiązków wymaga przebywania na stanowisku pracy w konkretnym miejscu. Trudno sobie również wyobrazić, aby rozliczać zadaniowo nauczyciela w szkole jazdy czy lekarza.

Dlatego ustawodawca zaznaczył, że zadaniowy czas pracy można wprowadzić, jeśli rodzaj pracy, jej organizacja i miejsce wykonywania zawodu na to pozwalają.

W praktyce oznacza to, że zadaniowo mogą być rozliczani wszyscy specjaliści pracujący twórczo: osoby zatrudnione w marketingu, niektórzy managerowie, w pewnym stopniu również programiści. Oprócz tego także dostawcy, akwizytorzy czy handlowcy.

Generalnie zadaniowy czas pracy może być wprowadzony wszędzie tam, gdzie możliwe jest rozliczanie pracownika z zadań i nie jest istotny czas, w jakim zadanie zostanie wykonane. Oczywiście w ramach przyjętych i zdroworozsądkowych ram: np. kurier powinien dostarczyć skończoną liczbę paczek w konkretnym dniu. Ale od niego zależy, w jakiej zrobi to kolejności i o której konkretnie godzinie.

Jeśli marketingowiec rozliczający się zadaniowo ma do przygotowania strategię dla marki, wyznaczone mu zostają ramy czasowe, np. tydzień. To od specjalisty zależy, jak długo będzie pracować w konkretne dni i czy w ogóle danego dnia będzie wykonywać obowiązki. 

Pracownicy, którzy pracują w zadaniowym systemie, nie są objęci obowiązkiem ewidencji czasu pracy.

Jednak pracownik chroniony jest przed nadmiernym obciążeniem obowiązkami. Jeśli jego praca jest niemożliwa do wykonania w ramach czasu przewidzianego Kodeksem, należą mu się nadgodziny.

Do takich sytuacji zazwyczaj nie dochodzi, jeśli system zadaniowy został zbilansowany w sposób prawidłowy. Tzn. obowiązki, które zostały przypisane pracownikowi, są możliwe do wykonania w czasie, który został ustalony.

W pojedynczych jednak przypadkach, zazwyczaj takich jak awarie, nietypowe akcje, wzmożona ilość pracy związana np. ze świętami, może dochodzić do konieczności wypłaty nadgodzin.

Chociaż z Kodeksu pracy nie wynika, aby zapis o zadaniowym czasie pracy musiał znalaźć się w umowie o pracę, zazwyczaj ze względów praktycznych obie strony - pracownik i pracodawca - się na to decydują.

Konieczne jest poświęcenie odpowiedniej ilości czasu na to, aby ustalić odpowiedni zakres obowiązków. Dobrą praktyką jest również ustalenie okresu próbnego, po którym możliwa jest renegocjacja warunków (np. zmniejszenie zakresu obowiązków, jeśli ich czas wykonania przekracza ponad normatywny czas pracy).

Zadaniowy czas pracy ma wady i zalety - zarówno w przypadku pracownika, jak i pracodawcy.

Z perspektywy pracownika do najważniejszych zalet takiego systemu pracy można zaliczyć przede wszystkim elastyczność. To pracownik decyduje, kiedy wykonuje swoje obowiązki. Jeśli w danym okresie pracy jest mniej, nie musi przebywać na stanowisku pracy.

Daje to niezależność i możliwość zarządzania swoim czasem, a także ułatwia godzenie obowiązków zawodowych z prywatnymi.

Natomiast do wad należy fakt, że pracodawca zazwyczaj nie kontroluje przebiegu prac w czasie ich trwania: co może prowadzić do tego, że przy odbiorze zadania zostaną stwierdzone błędy. To z kolei przekłada się na zmarnowany czas pracy i naraża pracodawcę (a niekiedy również pracownika) na koszty.

Pracownicy mogą również mieć problem, aby odebrać od pracodawcy nadgodziny: jeśli dzieje się to notorycznie, konieczne jest renegocjowanie warunków umowy, a to może powodować dyskomfort dla wielu osób.

Z perspektywy pracodawcy do zalet tego rozwiązania zalicza się uproszczoną ewidencję czasu pracy, ograniczenie wypłat wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, a także podniesienie atrakcyjności danego miejsca pracy dla potencjalnych specjalistów.

Dodatkowo pracodawcy stosujący ten system rozliczeń w swoich przedsiębiorstwach często zauważają wzrost efektywności pracowników, którym zależy na tym, aby zadanie wykonać szybko i dobrze, a następnie cieszyć się czasem wolnym.

Bywa jednak, że pracownicy mogą nadużywać swojej uprzywilejowanej pozycji, ponieważ nie są na bieżąco sprawdzani z efektów swojej pracy. Wszystko jednak zależy od konkretnej osoby i nie należy tej możliwości traktować jako absolutną wadę tego systemu.

KO