Reforma OFE i PPK ożywi rynek kapitałowy?

Zwolnieni z PPK

Aktywa emerytalne Polaków mogą wzrosnąć do 17% PKB w ciągu 15 lat

Istotną rolę odgrywa w szczególności potencjalne zwiększenie popytu na akcje i obligacje, dzięki dywersyfikacji źródeł finansowania emerytur. Wdrożenie zaproponowanej przez rząd reformy OFE może zwiększyć poziom aktywów emerytalnych Polaków do 17% PKB.

"Większa rola funduszy emerytalnych przekłada się w pozytywny sposób na rozwój rynku finansowego. Z uwagi na zróżnicowany udział poszczególnych instrumentów w portfelach różnego typu funduszy (np. wynikający z obecnych regulacji wysoki udział akcji w portfelach OFE), istotne znacznie ma również potencjalny przyszły popyt na akcje i obligacje.

Wysokie przepływy netto na rynek akcji i obligacji przynoszą scenariusze związane z realizacją najnowszej propozycji rządu lub reformą OFE. Dzięki likwidacji suwaka bezpieczeństwa oraz wzmocnieniu programów dobrowolnego długoterminowego oszczędzania można oczekiwać, że w najbliższych latach na polski rynek akcji w skali roku wpływałoby o ok. 9 mld zł więcej" - wskazuje Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich, prezes Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).

"Jako najkorzystniejsze z ekonomicznego punktu widzenia należy uznać te rozwiązania, które przyczyniają się w największym stopniu do zwiększenia poziomu oszczędności emerytalnych, wzrostu wartości aktywów funduszy emerytalnych, a także przepływu środków na rynek kapitałowy.

Poziom inwestycji w polskiej gospodarce, wynoszący 19% PKB w 2018 r., a także stopę oszczędności gospodarstw domowych (1,7% w 2016 r. wg OECD) należy bowiem uznać za zbyt niskie. Zwiększa to ryzyko związane z zaistnieniem ograniczeń związanych z barierą podażową oraz pełnym wykorzystaniem mocy wytwórczych - co przyczynia się do narastania nierównowag makroekonomicznych.

Dotyczy to wymiaru wewnętrznego - tj. spirali inflacyjno-płacowej prowadzącej ostatecznie do osłabienia poziomu aktywności w gospodarce, jak i zewnętrznego - przejawiającego się we wzroście deficytu na rachunku obrotów bieżących" - mówi Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich, ekspert Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).

FPP i CALPE dokonały analizy wpływu na bezpieczeństwo finansowe emerytów, skłonność do oszczędzania, rynek kapitałowy, gospodarkę i finanse publiczne 5 scenariuszy zmian polskiego systemu emerytalnego:

1.status quo, zakładający utrzymanie w kolejnych latach dotychczas obowiązującego stanu prawnego ' wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 60% wśród uprawnionych osób

2.wprowadzenie dobrowolności w zakresie przeniesienia 100% aktywów członka OFE do IKE lub ZUS, zgodnie z najnowszą propozycją rządu ' wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 75% wśród uprawnionych osób

3.wdrożenie Programu Budowy Kapitału, zakładający realizację rządowych propozycji z lipca 2016 r. ' wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 70% wśród uprawnionych osób

4.całkowite przejęcie aktywów OFE przez FRD ' wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 40% wśród uprawnionych osób

5.reforma OFE ' wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 75% wśród uprawnionych osób

W ujęciu krótkoterminowym, najbardziej niekorzystnym ze scenariuszy pod względem wpływu ich realizacji na przepływy netto akcji na Giełdzie Papierów Wartościowych generowane przez fundusze emerytalne jest utrzymanie obecnego status quo.

Wynika to z utrzymania mechanizmu suwaka bezpieczeństwa, który generuje znaczną podaż akcji na polskim rynku ze strony OFE. Ponieważ wymagane transfery do FUS z tytułu suwaka przewyższają wpływy z tytułu składek, otwarte fundusze emerytalne są zmuszone do sprzedaży części akcji oraz pozostałych papierów wartościowych ze swojego portfela.

W przypadku likwidacji OFE oraz przeniesienia całości ich aktywów do Funduszu Rezerwy Demograficznej, krótkoterminowy trend wyprzedaży akcji mógłby zostać zatrzymany. Oznaczałoby to bowiem również zaprzestanie działania suwaka bezpieczeństwa.

Jeśli jednak władze publiczne zadecydowałyby o uruchomieniu środków FRD - co zgodnie z przyjętym założeniem następuje stopniowo od 2023 r. - skala odpływu netto środków z polskiego rynku akcji mogłaby w kulminacyjnym okresie przekroczyć 5,5 mld zł rocznie.

Realizacja wariantu całkowitego przejęcia aktywów OFE przez FRD doprowadziłaby do sytuacji, w której jedynymi funkcjonującymi w dalszym ciągu typami funduszy o przeznaczeniu emerytalnym byłyby działające na ograniczoną skalę IKE, IKZE i PPE, a także będące w trakcie uruchamiania PPK - z ograniczoną bazą partycypujących członków.

Skutkiem tego byłby spadek wartości aktywów funduszy emerytalnych do 1,6% w 2020 r. W perspektywie kolejnych 15 lat wartość aktywów nie powróciłaby do poziomu sprzed tych zmian.

Federacja Przedsiębiorców Polskich jest organizacją, której nadrzędnym celem jest zapewnienie właściwego rozwoju oraz bezpieczeństwa najważniejszym podmiotom na polskim rynku gospodarczym.

Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE) - to instytut powołany przez Federację Przedsiębiorców Polskich w celu opracowywania analiz gospodarczych oraz monitoringu legislacyjnego. CALPE opracowuje raporty i rekomendacje w zakresie najbardziej istotnych aktów prawnych wpływających na działalność przedsiębiorców oraz rynek pracy i zamówień publicznych.