Naruszenie zakazów w pandemii nie zablokuje pomocy

Dla przedsiębiorców wsparcie, jakie płynie od państwa w związku z pandemią, w większości przypadków jest objęte pomocą publiczną COVID-19. Tak jest np. w przypadku zwolnienia ze składek ZUS, dofinansowania wynagrodzenia pracowników z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych czy Funduszu Pracy. To samo dotyczy dotacji na bieżące funkcjonowanie firmy przyznawanej przez PUP, jak i subwencji finansowej z Polskiego Funduszu Rozwoju. Do wszystkich tych form wsparcia mają zastosowanie te same przepisy odnośnie odmowy udzielenia pomocy w związku z łamaniem przez przedsiębiorcę ograniczeń, jakie zostały wprowadzone na skutek pandemii.

Ma to swoje umocowanie w art. 23 ust. 1 ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2112 ze zm.), zwanej dalej specustawą. Odmowa udzielenia pomocy publicznej ma związek z naruszeniem ograniczeń, nakazów i zakazów w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, ustanowionych w związku z wystąpieniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 46a i 46b pkt 1-6 i 8-12 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2020 r. poz. 1845 ze zm.). Do takich należało np. czasowe ograniczenie w prowadzeniu niektórych działalności, np. zamknięcie klubów fitness czy stacjonarnej gastronomi.

Przy ubieganiu się o pomoc publiczną w związku z COVID-19 przedsiębiorca jest zobowiązany złożyć oświadczenie, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie naruszył ograniczeń, nakazów i zakazów przyjętych w związku z pandemią. Oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. W przypadku złożenia fałszywego oświadczenia przedsiębiorca jest obowiązany do zwrotu kwoty stanowiącej równowartość udzielonej pomocy łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Decyzję o obowiązku zwrotu pomocy wydaje podmiot udzielający pomocy publicznej. Ma to swoje umocowanie w art. 23 ust. 5 specustawy.

Na tle art. 23 specustawy powstało wiele wątpliwości interpretacyjnych w odniesieniu do momentu, w którym dochodzi do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazów, nakazów, ograniczeń. Czy tym momentem jest wystawienie mandatu lub ukaranie karą administracyjną, czy definitywne rozstrzygnięcie, tj. prawomocne i ostateczne? Czy odpowiedzialność przedsiębiorcy dotyczy wyłącznie naruszenia obostrzeń, które wiążą się z prowadzoną przez niego działalnością, czy może również tych, które pozostają bez związku z prowadzoną działalnością? Kwestie te wyjaśniło Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii w objaśnieniach prawnych w temacie konsekwencji naruszenia przez przedsiębiorców zakazów, nakazów, ograniczeń związanych z pandemią. Objaśnienia te zostały wydane na wniosek Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców. Zatem, jeśli przedsiębiorca zastosuje się do tych objaśnień prawnych, to nie może być obciążony sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do tych objaśnień. Mowa o tym w art. 35 ust. 1 i 3 ustawy - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162).

W oparciu o objaśnienie prawne z dnia 7 kwietnia 2021 r. skierowane do rzecznika MŚP, stwierdzenie naruszenia zakazów, nakazów lub ograniczeń w związku z COVID-19 w rozumieniu art. 23 ust. 1 i 2 specustawy następuje po rozstrzygnięciu definitywnym (prawomocnym i ostatecznym). W opinii Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii stwierdzenie naruszenia powinno następować po przeprowadzeniu wszystkich potrzebnych czynności wyjaśniających i dokonaniu wszechstronnej oceny dowodów (zwłaszcza art. 6, art. 7, art. 7a, art. 77 i art. 81a K.p.a. oraz art. 5 § 2, art. 6 i art. 7 K.p.k. w zw. z art. 8 K.p.s.w., art. 95-99 K.p.s.w.).

Zdaniem resortu pierwszym momentem, w jakim potencjalnie można mówić o stwierdzeniu naruszenia przez właściwy organ, wydaje się być wydanie rozstrzygnięcia:

• w sprawie wykroczenia - w drodze mandatu albo wyroku sądu w razie odmowy jego przyjęcia (art. 32 i 99 K.p.s.w.),
• w sprawie administracyjnej kary pieniężnej - w drodze decyzji administracyjnej (art. 104 K.p.a).

W objaśnieniach prawnych resort rozwoju zaznaczył też, że w razie niedających się usunąć wątpliwości należy przyjąć wykładnię korzystną dla przedsiębiorców (art. 11 Prawa przedsiębiorców oraz art. 7a K.p.a.). W tym ujęciu odpowiedzialność przedsiębiorcy powinna dotyczyć wyłącznie naruszenia tych obostrzeń, które wiążą się z prowadzoną przez niego działalnością.

Odpowiedzialność nie powinna dotyczyć naruszeń takich obostrzeń, które pozostają bez związku z prowadzoną działalnością gospodarczą po godzinach pracy przedsiębiorcy. Przykładowo podmiot, który udzielił przedsiębiorcy pomocy publicznej COVID-19 nie ma podstaw do rozwiązania umowy przyznającej wsparcie, a co się z tym wiąże do zobowiązania przedsiębiorcy do zwrotu otrzymanych środków, tylko z powodu mandatu za brak maseczki ochronnej, który został wystawiony poza godzinami pracy przedsiębiorcy i przy braku jakiegokolwiek związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Naruszenie zakazów, nakazów lub ograniczeń w związku z COVID-19 następuje po rozstrzygnięciu prawomocnym i ostatecznym.

Naruszenie zakazów, nakazów czy ograniczeń w związku z pandemią ogranicza więc dostęp do pomocy publicznej COVID-19, ale tylko pod warunkiem, że ma związek z prowadzaną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą, a rozstrzygnięcie w tym temacie ma definitywny charakter, np. prawomocny wyrok sądu niekorzystny dla przedsiębiorcy.

autor: Jolanta Białkowska
Gazeta Podatkowa nr 47 (1818)

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami