Nowe postępowanie restrukturyzacyjne

Postępowanie to ma być krótkie. Dłużnik ma 4 miesiące na porozumienie się z wierzycielami w celu zawarcia układu i złożenie do sądu wniosku o zatwierdzenie układu. W tym czasie ma ograniczone możliwości dysponowania swoim majątkiem. Wdrożenie tego postępowania we właściwym czasie wyłączy odpowiedzialność władz spółek m.in. za zaległości podatkowe.

Na mocy tarczy 2.0 odsunięto w czasie obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy stan niewypłacalności powstał z powodu COVID-19. Termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości został wydłużony na podstawie art. 15zzra specustawy w sprawie COVID-19 (Dz. U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.). Regulacja ta oznacza w szczególności, że jeśli dłużnik stał się niewypłacalny z powodu COVID-19 w okresie któregoś ze stanów epidemicznych (zagrożenia epidemią czy epidemii), to termin 30 dni na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości zacznie biec dopiero, gdy przestanie obowiązywać w Polsce ten stan (ostatni z nich).

Dłużnik spełniający kryteria z art. 15zzra specustawy może korzystać z tego wydłużonego terminu, ale nie musi. Więcej na ten temat pisaliśmy w GP nr 39 z 2020 r., na str. 15. Podkreślić przy tym należy, że niewypłacalność stanowi przesłankę zarówno do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jak i prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, zwanej dalej P.r.

Uzupełnieniem zaś regulacji dotyczących odroczenia obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości według projektodawców ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19... (Dz. U. z 2020 r. poz. 1086), zwanej tarczą 4.0, są zawarte w niej regulacje dotyczące wprowadzenia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Jest to postępowanie o zatwierdzenie układu uregulowane w ustawie - Prawo restrukturyzacyjne z modyfikacjami zawartymi w tarczy 4.0. Wskazane postępowanie o zatwierdzenie układu przeznaczone jest dla dłużników, którzy są jeszcze w stanie uzyskać porozumienie ze swoimi wierzycielami (ich większością). W postępowaniu tym przewidziana jest procedura samodzielnego zbierania głosów wierzycieli.

Także uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne ma umożliwić dłużnikowi podjęcie negocjacji z wierzycielami bez konieczności formalnego otwierania postępowania przez sąd, ale z jednoczesną ochroną przed egzekucją prowadzoną przez wierzycieli działających indywidualnie (por. art. 16 ust. 3 tarczy 4.0).

Wdrożenie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jest możliwe do 30 czerwca 2021 r. (art. 15 ust. 1 tarczy 4.0). Projektodawcy omawianych regulacji przyjmują, że jest to czas oddziaływania negatywnych skutków ekonomicznych powstałych z powodu szerzenia się epidemii COVID-19. Poza tym ze względu na prawo europejskie do tego czasu ma być przygotowana nowelizacja Prawa restukturyzacyjnego, której celem będzie właśnie wprowadzenie rozwiązań odpowiadających instrumentom służącym przeprowadzeniu sprawnej restrukturyzacji.

O wdrożeniu omawianego postępowania decyduje dłużnik przy wsparciu nadzorcy układu. Omawiane postępowanie rozpoczyna się bowiem od zawarcia przez dłużnika z doradcą restrukturyzacyjnym umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania (art. 210 P.r.). Dłużnik musi także przygotować propozycje układowe oraz spis wierzytelności i spis wierzytelności spornych, a także przekazać je nadzorcy układu. Propozycje układowe określają sposób restrukturyzacji zobowiązań dłużnika (por. art. 155-163 P.r. i art. 17 tarczy 4.0).

Następnie możliwe jest zamieszczenie obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. O dokonaniu tego obwieszczenia nadzorca układu musi zawiadomić sąd właściwy do rozpoznania wniosku o zatwierdzenie układu w terminie 3 dni od jego dokonania. Obwieszczenia takiego każdy z uprawnionych może dokonać tylko jednokrotnie.

W omawianym postępowaniu sąd nie wydaje orzeczenia o jego otwarciu. Dzień dokonania obwieszczenia jest dniem otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu. Konieczne jest także ustalenie dnia układowego. Nie może on przypadać wcześniej niż 7 dni przed złożeniem wniosku o dokonanie obwieszczenia i nie później niż 7 dni po dniu jego złożenia (art. 16 ust. 1 i ust. 2 tarczy 4.0). Otwarcie postępowania wpłynie na możliwość zarządzania przez dłużnika jego majątkiem. Bez zgody nadzorcy układu dłużnik może dokonywać tylko czynności zwykłego zarządu (por. art. 22 tarczy 4.0).

Po ustaleniu dnia układowego następuje etap zbierania głosów wierzycieli na piśmie (art. 212 P.r.). Niezależnie od zbierania głosów na piśmie, nadzorca układu może wyznaczyć termin zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem. Zgromadzeniu temu przewodniczy nadzorca układu. Jeśli pozwalają na to możliwości techniczne, głosowanie na zgromadzeniu wierzycieli może zostać przeprowadzone z wykorzystaniem elektronicznych środków komunikacji (art. 19 tarczy 4.0).

Dłużnik ma 4 miesiące na porozumienie się z wierzycielami w celu zawarcia układu i złożenie do sądu wniosku o zatwierdzenie układu. Jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia w MSiG nie wpłynie do sądu wniosek o zatwierdzenie układu, omawiane postępowanie zostanie umorzone z mocy prawa (art. 20 ust. 1 tarczy 4.0). Poza tym sąd może uchylić skutki otwarcia omawianego postępowania na wniosek wierzyciela, dłużnika lub nadzorcy układu, jeżeli prowadzą one do pokrzywdzenia wierzycieli.

Postanowienie o uchyleniu skutków obwieszczenia podlega publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (art. 18 tarczy 4.0). Ustawa przewiduje również, że wierzycielowi, a także osobie trzeciej przysługuje roszczenie o naprawienie szkody w przypadku, gdy dłużnik w złej wierze otworzy omawiane postępowanie (art. 24 tarczy 4.0).

Układ jest zawarty, jeżeli za jego przyjęciem wypowie się większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie co najmniej 2/3 sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom. W przypadku głosowania grupami wierzycieli wymogi przyjęcia układu określa art. 119 ust. 2-3 P.r. Przyjęcie układu stwierdza nadzorca układu (art. 19 ust. 6 tarczy 4.0). Następnie składa on do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. Jeżeli zostanie zatwierdzony, wówczas będzie musiał być realizowany.

Jeśli sąd odmówi zatwierdzenia układu, wówczas na mocy art. 23 tarczy 4.0 dłużnik w terminie do wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie zatwierdzenia układu może złożyć uproszczony wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego albo uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 334 ustawy - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 498 ze zm.). Dłużnik może podjąć takie działania także w razie umorzenia postępowania, jeżeli umorzenie następuje po złożeniu wniosku o zatwierdzenie układu. Ma na to 7 dni od dnia umorzenia postępowania.

Na mocy art. 21 tarczy 4.0 wprowadzone zostały ograniczenia dotyczące wynagrodzenia nadzorcy układu w przypadku mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców. I tak, nie może być ono wyższe od 15 proc. kwoty przeznaczonej dla wierzycieli zgodnie z postanowieniami układu, a ponadto:

1) w przypadku gdy kwota przeznaczona dla wierzycieli zgodnie z postanowieniami układu przekracza 100.000 zł, wynagrodzenie od kwoty przewyższającej 100.000 zł nie może przekroczyć równowartości 3% kwoty przeznaczonej dla wierzycieli,

2) w przypadku gdy kwota przeznaczona dla wierzycieli zgodnie z postanowieniami układu przekracza 500.000 zł, wynagrodzenie od kwoty przewyższającej 500.000 zł nie może przekroczyć równowartość 1% kwoty przeznaczonej dla wierzycieli.

W przypadku prawomocnej odmowy zatwierdzenia układu lub umorzenia postępowania, wynagrodzenie nadzorcy układu przewidziane w umowie nie może obecnie przekroczyć 10.296,14 zł (art. 21 ust. 2 tarczy 4.0).

Wynagrodzenie i zaliczki na wynagrodzenie nadzorcy układu obowiązanego do rozliczenia podatku VAT podwyższa się o kwotę tego podatku.

Nowe postępowanie a odpowiedzialność za długi Wdrożenie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego wyłączy odpowiedzialność władz spółek za długi cywilnoprawne, zaległości podatkowe, a także szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie, o ile w terminie na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości dokonano obwieszczenia o otwarciu uproszczonego postępowania i dojdzie do prawomocnego zatwierdzenia układu, a w przeciwnym wypadku muszą być spełnione warunki dotyczące uruchomienia postępowania restrukturyzacyjnego czy upadłościowego określone w art. 25 tarczy 4.0.

Regulacje te są szczególnie istotne w przypadku członków zarządu spółki z o.o. i akcyjnej. Za niezłożenie w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki grozi im bowiem w szczególności ryzyko spłacania z własnej kieszeni zaległości podatkowych spółki (art. 116 Ordynacji podatkowej - Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.), a w przypadku członków zarządu spółki z o.o. także długów cywilnoprawnych (art. 299 K.s.h. - Dz. U. z 2019 r. poz. 505 ze zm.).

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15.05.2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2020 r. poz. 814)

autor: Ewelina Mentel-Wyrzychowska
Gazeta Podatkowa nr 54 (1720) z dnia 2020-07-06