Koszyk świadczeń
Osoby objęte ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, czyli tzw. ubezpieczeniem chorobowym, określonym w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.), zwanej ustawą systemową, w razie zaistnienia określonego ryzyka, mogą korzystać ze stosownych świadczeń chorobowych, tj. w głównej mierze z:
- zasiłku chorobowego i - z reguły po wykorzystaniu pełnego wymiaru tego świadczenia - świadczenia rehabilitacyjnego,
- zasiłku opiekuńczego oraz
- zasiłku macierzyńskiego.
Świadczenia te przysługują zarówno osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo, jak i podlegającym temu ubezpieczeniu na zasadzie dobrowolności, po spełnieniu warunków przewidzianych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową.
Przykładowo dla celów uzyskania prawa do zasiłku chorobowego wymagane jest m.in.:
- powstanie niezdolności do pracy z założenia w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu (art. 6 z uwzględnieniem art. 7 ustawy zasiłkowej) oraz
- posiadanie wymaganego nieprzerwanego okresu ubezpieczenia chorobowego, zwanego okresem wyczekiwania, lub wystąpienie okoliczności uprawniających do tego świadczenia od pierwszego dnia ubezpieczenia (art. 4 ustawy zasiłkowej).
Dla przedsiębiorców i osób współpracujących
Do ubezpieczonych dobrowolnie podlegających ubezpieczeniu chorobowemu zaliczają się m.in. osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące. Nabywają oni prawo do zasiłku chorobowego, co do zasady, po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego z zastrzeżeniem, o którym mowa wcześniej.
W ich przypadku nieopłacenie w terminie składki należnej na ubezpieczenie chorobowe za dany miesiąc z reguły, za sprawą art. 14 ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy systemowej, skutkuje ustaniem ubezpieczenia chorobowego, odpowiednio od:
- pierwszego dnia tego miesiąca kalendarzowego, za który składka ta była należna lub
- dnia następującego po dniu, za który przysługuje zasiłek - gdy za część tego miesiąca został pobrany zasiłek,
a tym samym i utratą możliwości korzystania ze świadczeń chorobowych.
Ulga z tarczy antykryzysowej
Pewne odstępstwo od tej reguły zostało przewidziane w ustawie z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568), zwanej tarczą antykryzysową, wprowadzającej stosowne zmiany m.in. w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 ze zm.), zwanej specustwą w sprawie COVID-19.
Otóż po spełnieniu warunków, określonych w art. 31zo dodanym tarczą antykryzysową do specustawy w sprawie COVID-19, zmodyfikowanym tarczą 2.0 (Dz. U. z 2020 r. poz. 695) m.in. osoba prowadząca pozarolniczą działalność i osoba z nią współpracująca może na swój wniosek być zwolniona z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek m.in. na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie zdrowotne, należne za okres od dnia 1 marca do dnia 31 maja 2020 r.
Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne nie pozbawia prawa do świadczeń chorobowych.
Skorzystanie z tego rodzaju ulgi pozostaje jednak bez negatywnego wpływu na uprawnienia do świadczeń. Ustawodawca bowiem jednocześnie zastrzegł (w art. 31zs dodanym tarczą antykryzysową do specustawy w sprawie COVID-19), iż:
- w przypadku m.in. osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, jeżeli przepisy uzależniają prawo lub wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych od opłacenia składek, składki na ubezpieczenia społeczne, zwolnione z obowiązku ich opłacania traktuje się jak składki opłacone,
- m.in. osoba prowadząca pozarolniczą działalność i osoba z nią współpracująca zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jednak pod warunkiem, że podlegała ubezpieczeniu chorobowemu w dniu 1 lutego 2020 r.
Co więcej, osoba, której dotyczy zwolnienie z obowiązku odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne i zgłoszeni przez nią do tego ubezpieczenia członkowie rodziny zachowują prawo do świadczeń określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
autor: Bożena Dziuba Gazeta Podatkowa nr 37 (1703) z dnia 2020-05-07
