Nowa moneta kolekcjonerska NBP: "Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni" - Stanisław Kasznica "Wąsowski"
16 kwietnia 2019 roku Narodowy Bank Polski wprowadza do obiegu monetę srebrną o nominale 10 zł "Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni" - Stanisław Kasznica "Wąsowski".
Stanisław Kasznica urodził się 25 lipca 1908 r. we Lwowie w rodzinie prawniczej. Jego ojciec Stanisław Wincenty Kasznica, potomek posła na Sejm Czteroletni Antoniego Trębickiego, był doktorem prawa, członkiem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego, senatorem II RP.
Po przeprowadzce rodziny do Poznania, gdzie jego ojciec został rektorem Uniwersytetu Poznańskiego, młody Stanisław ukończył tamtejsze Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego, a następnie prawo na Uniwersytecie Poznańskim. W czasie studiów został członkiem i jednym z liderów Młodzieży Wszechpolskiej. Należał również do studenckiej organizacji samorządowej "Bratnia Pomoc", Korporacji Akademickiej "Helionia" (której prezesem został w 1938 r.), a także Poznańskiego Aeroklubu Akademickiego. Od 1934 r. należał do Obozu Narodowo-Radykalnego. Ponieważ partia została zdelegalizowana, został członkiem jej tajnej wielostopniowej struktury kierowniczej o nazwie Organizacja Polska.
Służbę wojskową odbył w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, w stopniu porucznika rezerwy służył w 7 Wielkopolskim Dywizjonie Artylerii Konnej (DAK) w Poznaniu. Do wybuchu wojny pracował w kancelarii adwokata Ignacego Weinfelda w Warszawie i jako radca prawny w Gnieźnie.
W wojnie obronnej 1939 r. dowodził plutonem baterii w 7 Dywizji Artylerii Konnej podporządkowanej Wielkopolskiej Brygadzie Kawalerii w składzie Armii "Poznań". Walczył w bitwie nad Bzurą, pod Laskami i Sierakowem, bronił Warszawy. Za męstwo odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy.
Po klęsce wrześniowej skupił się na działalności niepodległościowej w tajnej Organizacji Polskiej. W 1942 r. uczestniczył w powołaniu nowej organizacji wojskowej - Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ). Głównym celem była walka zarówno z Niemcami, jak i Sowietami, zwalczanie wpływów komunistów, a także stworzenie po wojnie Polski jako kraju narodowo-katolickiego.
Kasznica był jednym z tych, którzy nie uznali scalenia z Armią Krajową. W lipcu 1944 r. został szefem Oddziału I Komendy Głównej Narodowych Sił Zbrojnych. Mimo że był przeciwnikiem wybuchu Powstania Warszawskiego, walczył na Ochocie. Po upadku Powstania prowadził działalność antykomunistyczną: wojskową, wywiadowczą, polityczną i wśród młodzieży. W sierpniu 1945 r. został p.o. komendanta głównego NSZ. Na przełomie 1945 i 1946 r. wraz z częścią ocalałej kadry wstąpił do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Był jednym z najbardziej poszukiwanych przez UB i NKWD Żołnierzy Wyklętych. Za jego ujęcie wyznaczono wysoką nagrodę. Jak bardzo Sowietom zależało na schwytaniu Kasznicy, niech świadczy fakt, że raportów na temat jego ścigania domagał się ludowy komisarz spraw wewnętrznych ZSRS Ławrientij Beria.
Ostatni komendant NSZ wpadł w ręce komunistów 15 lutego 1947 r. w Zakopanem, gdzie przebywał wraz z rodziną. Brutalne śledztwo w areszcie przy ul. Rakowieckiej w Warszawie trwało prawie rok. W dniu 2 marca 1948 r. został skazany na czterokrotną karę śmierci. Zamordowany 12 maja 1948 r.
W 1992 r. dzięki staraniom rodziny wyrok unieważniono. Na mocy postanowienia prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego 20 sierpnia 2009 r. Stanisław Kasznica za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej otrzymał pośmiertnie Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. Jego szczątki zostały ekshumowane w 2012 r. na "Łączce" Powązek Wojskowych w Warszawie.
Na rewersie monety znajdują się wizerunki: Stanisława Kasznicy "Wąsowskiego", orderu Virtuti Militarii, biało-czerwonej flagi z symbolem Polski Walczącej oraz napis "Zachowali się jak trzeba".
Na awersie srebrnej monety przedstawiono rozerwane kraty więzienne.
Tadeusz Płużański
Pobierz darmowy: PIT 2018
