Emerytura dla Ukraińców. Jakie są zasady przyznawania?
Emerytura dla Ukraińców w Polsce wypłacana jest na zasadach, które obowiązują mieszkających tu Polaków. Liczy się więc spełnienie długiej listy warunków oraz odprowadzanie składek. Trzeba także osiągnąć wymagany wiek emerytalny, który wynosi 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. Emerytura dla Ukraińców to uregulowane zasady dotyczące zabezpieczenia społecznego pomiędzy Polską a Ukrainą, które w życie weszły dziesięć lat temu. Na czym dokładnie polegają?
Emerytura dla Ukraińców jest możliwa dzięki umowie między Polską a Ukrainą. Mowa o zabezpieczeniu społecznym z 18 maja 2012 r., które w życie weszło dwa lata później. Ta stwierdza, że osoba, która pracowała i podlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce i na Ukrainie, może uzyskać świadczenie zarówno z Polski, jak i z Ukrainy. Jedną z istotnych zasad, na których opiera się porozumienie, jest zasada sumowania okresów emerytalnych.
Emerytura dla Ukraińców przyznawana jest na tych samych zasadach, jakie obowiązują polskich obywateli. Przede wszystkim liczy się więc osiągnięcie odpowiedniego wieku emerytalnego. Obecnie nad Wisłą wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet, a dla mężczyzn 65 lat. Osoby, które urodziły się przed 1 stycznia 1949 roku, otrzymują emeryturę na tzw. starych zasadach. Obok wymaganego wieku emerytalnego konieczne jest również posiadanie okresu ubezpieczenia. Ten dla kobiet wynosi 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat. Co ważne, jeśli okres ubezpieczenia pracującego w Polsce Ukraińca jest zbyt krótki, będzie miał doliczone okresy ubezpieczenia w Ukrainie. Tu jednak zgodnie z zasadą, że okresy ubezpieczenia nie mogą pokrywać się z polskimi.
Jeżeli obywatel Ukrainy, po zsumowaniu okresów ubezpieczenia w Polsce i Ukrainie wciąż nie osiągnął wymaganego poziomu, może doliczyć okresy ubezpieczenia z innych krajów. Chodzi między innymi o Bułgarię, Czechy, Hiszpanię, Portugalię, Słowację, Litwę, Łotwę czy Estonię. Są to te państwa, z którymi podpisano umowę o ubezpieczeniu społecznym. Oczywiście tutaj również okresy składkowe nie mogą pokrywać się z polskimi okresami ubezpieczenia.
Emerytura dla Ukraińców urodzonych po 31 grudnia 1948 roku przyznawana jest na nowych zasadach. Obok osiągnięcia wspomnianego wyżej wieku emerytalnego, należy mieć opłacone składki na ubezpieczenia społeczne lub emerytalne i rentowe przynajmniej za jeden dzień. W przeciwieństwie do emerytury na starych zasadach, tu czas stażu ubezpieczeniowego w Ukrainie nie są w ogóle brane pod uwagę. Aby otrzymać minimalną emeryturę, trzeba przepracować minimalny staż pracy, natomiast Ukrainiec otrzyma świadczenie także wtedy, gdy ma mniejszy okres ubezpieczeniowy w Polsce. Wtedy jednak świadczenie emerytalne będzie niższe.
Minimalna emerytura w Polsce wynosi obecnie 1780,96 zł brutto, co oznacza, że "na rękę" seniorzy otrzymują 1620,67 zł. Ile musi pracować Ukrainiec w Polsce, żeby dostać emeryturę? W praktyce wystarczy jeden dzień, jednak trzeba liczyć się z tym, że wypłacane świadczenie będzie bardzo niewielkie. Przykłady pokazują, że osoba, która w całym swoim życiu przepracowała tylko jeden dzień, otrzymuje emeryturę w wysokości kilkudziesięciu groszy.
Emerytura dla Ukraińców w Polsce w minimalnej wysokości jest możliwa, o ile staż pracy będzie odpowiednio wysoki. To 20 lat dla kobiet oraz 25 dla mężczyzn. W przypadku, kiedy te okresy będą niższe, również emerytura dla Ukraińca będzie odpowiednio mniejsza. Do okresów składkowych liczą się legalne zatrudnienie, np. jako pracownik, zleceniobiorca lub jako osoba, która prowadziła działalność pozarolniczą.
Zdarzają się sytuacje, kiedy obywatel Ukrainy pobiera dwie emerytury - jedną polską, a drugą ukraińską. W sytuacji, kiedy ukraińska wynosi 400 zł, a ta z Polski 200 zł, Zakład Ubezpieczeń Społecznych stosuje zasadę równego traktowania. Ta oznacza, że w takich przypadkach ZUS wypłaci dodatek do emerytury, aby ta zrównała się z wysokością minimalnej polskiej emerytury. W tym przykładzie będzie to 1000 zł dodatku do minimalnej emerytury dla Ukraińca. Zasada równego traktowania obejmuje także innych uprawnionych bez względu na obywatelstwo, a więc nie tylko Ukraińców.
Kto może dostać dodatek do emerytury? Lista wymagań jest długa, dlatego w Polsce z tej możliwości korzysta ok. 1200 Ukraińców. Trzeba bowiem mieć prawo do emerytury dla cudzoziemców i stale zamieszkiwać w Polsce. Należy posiadać prawo legalnego pobytu na podstawie dokumentu wydanego przez Urząd do Spraw Cudzoziemców albo na podstawie legalności pobytu uzyskanej poprzez wpis do rejestru Straży Granicznej. W przypadku, kiedy obywatel Ukrainy opuszcza Polskę, automatycznie traci prawo do dodatku do minimalnej emerytury.
Prawo w Polsce zakłada możliwość uzyskania wcześniejszej emerytury. Ta dotyczy osób, które urodziły się między 31 grudnia 1948 roku a 1 stycznia 1969 roku i pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Najczęściej osoby te ubiegać się mogą o przejście na emeryturę 5 lat przed standardowym wiekiem emerytalnym, a w szczególnych przypadkach wcześniej. Wcześniejsza emerytura jest wypłacana szczególnie dla pracujących w górnictwie, hutnictwie, budownictwie, przemyśle, administracji celnej, oświacie czy wojskowości.
Wcześniejsza emerytura dla Ukraińców w Polsce jest możliwa, o ile ubiegający się o nią wykonywał również w Ukrainie pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W sytuacji, kiedy staż ubezpieczenia w Polsce jest za krótki do przyznania wcześniejszej emerytury, doliczone zostaną okresy pracy w Ukrainie do ogólnego stażu ubezpieczenia oraz stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Przeczytaj również:
Specjalny dodatek do emerytury, 700 zł więcej. Dostanie tylko jeden rocznik
Wiek emerytalny będzie zrównany? Minister mówi o dyskryminacji mężczyzn
