Polacy nie myślą o emeryturze

Epidemia COVID-19 nakreśliła nowe ramy umowy społecznej w obszarze emerytur. W związku z masowym przejściem na pracę zdalną zmieniły się relacje pracodawca-pracownik. Miliony ludzi na świecie straciły pracę lub obniżono im wynagrodzenie, co wymusiło ograniczenie wydatków, w tym również wpłat na dobrowolne programy emerytalne. Jednak globalne trendy demograficzne pozostają niezmienne - średnia oczekiwania długość życia wzrosła między 2000 r. a 2016 r. aż o 5,5 roku - co zmusza nas do zmiany myślenia o przyszłej emeryturze.

Aegon opublikował po raz dziewiąty coroczny raport podsumowujący wyniki ankiety badającej przygotowanie do emerytury wśród osób z 15 krajów całego świata: Polski, Australii, Brazylii, Kanady, Chin, Francji, Niemiec, Węgier, Indii, Japonii, Niderlandów, Hiszpanii, Turcji, Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych. To jedno z największych tego typu badań na świecie.

Polska niestety ponownie uzyskała niski wskaźnik przygotowania emerytalnego ARRI (Aegon Retirement Readiness Index) - 5,3 punktu w skali od 0 do 10, co oznacza spadek o 0,1 punktu w stosunku do badania z 2019 r. i plasuje nas na trzecim miejscu od końca wśród wszystkich badanych krajów. Globalna średnia wartość wskaźnika ustabilizowała się i - tak jak w zeszłym roku - wynosi 6,0.

Polacy mają wysokie oczekiwania co do swoich przyszłych emerytur - 36 proc. ankietowanych uważa, że do komfortowego życia potrzebny im będzie dochód wysokości 60-79 proc. ich obecnych zarobków, a 33 proc. chciałoby otrzymywać emeryturę wysokości 80-100 proc. obecnych zarobków. To dość zaskakujące, biorąc pod uwagę fakt, że stopa zastąpienia, czyli stosunek emerytury do wysokości zarobków, wynosi teraz w Polsce niewiele ponad 53 proc., a według ekonomistów w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat spadnie nawet poniżej 30 proc.

Jednocześnie tylko co czwarty Polak deklaruje, że regularnie oszczędza z myślą o emeryturze, a zaledwie 13 proc. uważa, że odkłada wystarczającą ilość pieniędzy do osiągnięcia planowanego dochodu. To niewiele w porównaniu ze światową średnią, wynoszącą 25 proc.. Dodatkowo aż 61 proc. nie ma żadnego planu awaryjnego na wypadek, gdyby okoliczności zmusiły ich do przejścia na emeryturę wcześniej, niż zaplanowali. To powoduje, że 41 proc. Polaków przynajmniej raz w miesiącu stresuje się na myśl o swojej przyszłej sytuacji finansowej.

Od myślenia o emeryturze odciągają Polaków problemy dnia codziennego. Aż 48 proc. osób biorących udział w badaniu przyznało, że ich aktualne zarobki są zbyt niskie, by byli w stanie część z nich odkładać - to najwyższy wynik wśród 15 badanych krajów. Priorytet mają bieżące wydatki (62 proc. ankietowanych) oraz spłacanie zobowiązań finansowych (35 proc. ankietowanych). Aktualna sytuacja związana z pandemią Covid-19 oraz wynikającym z niej kryzysem ekonomicznym zapewne dla wielu osób uczyni oszczędzanie jeszcze trudniejszym. 

W związku ze zmieniającą się rzeczywistością rośnie rola pracodawców w procesie gromadzenia oszczędności emerytalnych. Coraz częściej przy wyborze miejsca zatrudnienia istotnym czynnikiem wpływającym na decyzję są dostępne benefity, m.in. programy wspierające pracowników w oszczędzaniu. Ponad połowa ankietowanych deklaruje, że chętnie przystąpiłaby do programu, w którym określony procent ich wynagrodzenia byłby automatycznie odkładany na przyszłą emeryturę. To dobry prognostyk dla dalszego rozwoju i wzrostu partycypacji we wprowadzanych od zeszłego roku Pracowniczych Planach Kapitałowych, chociaż trwająca pandemia opóźniła ich wejście w życie.  

Ciekawa jest też opinia Polaków na temat sposobu przejścia na emeryturę, szczególnie w kontekście powracającej dyskusji na temat obniżania lub podwyższania wieku emerytalnego. Według badania Aegon tylko co trzeci ankietowany Polak chce przejść na emeryturę od razu po osiągnięciu wieku emerytalnego. Kolejna jedna trzecia chciałaby jeszcze przez jakiś czas pracować w mniejszym wymiarze godzin, a 18 proc. deklaruje, że jest w stanie zmienić rodzaj i sposób pracy, by móc dorabiać na emeryturze. W sumie niemal 60 proc. Polaków deklaruje, że ma zamiar przechodzić na emeryturę stopniowo, pracując przez pewien czas w niepełnym wymiarze godzin. Istotne znaczenie z punktu widzenia pracowników mają więc również działania pracodawcy umożliwiające dłuższe pozostanie na rynku pracy, takie jak szkolenia podnoszące kwalifikacje, przyjazne dla starszych osób środowisko pracy oraz promowanie zdrowego trybu życia.

Jednak Polacy wciąż bardzo ufają publicznemu systemowi emerytalnemu i oceniają, że ponad połowa ich dochodów na emeryturze powinna pochodzić od państwa. 

Jedynie 7 proc. Polaków to emerytalni stratedzy, którzy mają opracowany plan przygotowania do emerytury. Pod tym względem wypadamy najgorzej wśród wszystkich krajów objętych badaniem. Dla porównania, swój własny plan emerytalny ma co trzeci mieszkaniec Stanów Zjednoczonych.

Z badania Aegon wynika, że jedna czwarta Polaków chciałaby oszczędzać, ale tego nie robi. Co trzeci badany odkłada pieniądze nieregularnie. Tymczasem właśnie systematyczność jest kluczem do zapewnienia sobie bezpieczeństwa finansowego na starość. Eksperci z Aegon opracowali pięć uniwersalnych zasad dobrego przygotowania do emerytury:  

1. Zacznij oszczędzać wcześnie i rób to regularnie
Wyrobienie w sobie nawyku oszczędzania (nawet jeśli chodzi o odkładanie niewielkich kwot) to najlepszy sposób na zgromadzenie oszczędności.

2. Opracuj spisaną strategię emerytalną
Spisanie takiego planu prawdopodobnie pomoże go lepiej przemyśleć i pokaże pracownikom, ile pieniędzy będą potrzebować. Będzie też dokumentem, który pomoże utrzymać samokontrolę i dyscyplinę w oszczędzaniu. 

3. Przygotuj plan awaryjny
Jest niezwykle ważne, by pracownicy mieli plan gwarantujący im odpowiednie fundusze emerytalne na wypadek nieprzewidzianych okoliczności zmuszających ich do przejścia na emeryturę przed planowanym terminem.

4. Prowadź zdrowy styl życia
Emerytura to nie tylko pieniądze. Zachowanie sprawności i dobrego stanu zdrowia może pomóc pracownikom dłużej utrzymać się na rynku pracy, co z kolei pozwoli im odłożyć więcej na emeryturę i później zacząć korzystać z oszczędności. Oznacza też, że w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego będą mogli żyć aktywnie i ponosić mniejsze koszty opieki zdrowotnej.

5. Nauka przez całe życie
Dobre przygotowanie do emerytury wymaga też adaptacji do warunków rynku pracy i zdobywania nowych umiejętności przez osoby w każdym wieku.

Opr. KM