Wiek ochronny przed emeryturą. 4 lata nie mogą cię zwolnić, ani obciąć pensji
Ochrona przedemerytalna to szczególny przywilej pracowniczy, dla tych, którym zostało kilka lat do przejścia na emeryturę. Zwolnienie z pracy w tym szczególnym okresie schyłku aktywności zawodowej nie grozi zatrudnionemu na umowę o pracę na czas nieokreślony. W gorszej sytuacji są osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych. Zapisane w Kodeksie pracy zasady nie są jednak bez wyjątków. Te są trzy: jeden odnosi się do zmniejszenia pensji, a dwa do pozbawienia pracy.
- Zwolnienie z pracy nie grozi tym, którzy są zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony, a zostało im 4 lub mniej lat do emerytury.
- Ważne, by umowa o pracę obowiązywała w okresie osiągnięcia wieku emerytalnego. Z tego względu najlepsza jest umowa na czas nieokreślony.
- Od ochrony przedemerytalnej obowiązują wyjątki. Dwa z nich mogą pozbawić nas pracy mimo wieku ochronnego.
Zwolnienie z pracy nie grozi osobom, którym zostały 4 lata i mniej do osiągnięcia wieku emerytalnego. Obejmuje ich ochrona przedemerytalna, która zapisana jest w artykule 39. Kodeksu pracy. W okresie obowiązywania wieku ochronnego pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie praw emerytalnych w okresie świadczenia pracy w oparciu o umowę.
Ochrona przedemerytalna przysługuje pracownikom, którzy osiągnęli wiek 56 lat (kobiety) i 61 lat (mężczyźni). Wiek ochronny zapobiega nie tylko zwolnieniu z pracy, ale i obniżeniu pensji.
Ochrona przedemerytalna nie działa w przypadku pracownika zatrudnionego w oparciu o umowę, której okres kończy się przed emeryturą. Jeśli umowa o pracę wygasa jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, wiek ochronny nie będzie obowiązywał i pracownika może czekać zwolnienie z pracy. Żeby zadziałał mechanizm ochrony przedemerytalnej, zarówno warunek czasu do emerytury oraz czasu trwania umowy muszą być spełnione jednocześnie.
Prawo dotyczące ochrony przedemerytalnej nie jest jednak stosowane w wypadku zatrudnionych na innej podstawie niż umowa o pracę na czas nieokreślony. Co prawda liczy się również taka umowa o pracę zawarta na czas określony, który to okres mieści w sobie termin osiągnięcia przez pracownika wieku emerytalnego. Jednak przypadek osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych jest jasny - w żaden sposób nie podlegają ochronie przedemerytalnej.
Aby zostać objętym ochroną przedemerytalną, trzeba spełnić jeszcze jeden warunek. Zwykle jednak nie jest brany pod uwagę, bo tylko szczególne przypadki nie są w stanie warunku wypełnić - mowa o odpowiednim stażu pracy. Różni się on w zależności od płci:
- 20 lat stażu pracy w przypadku kobiet
- 25 lat stażu pracy w przypadku mężczyzn.
Nawet jednak jeśli w przypadku pracownika działa ochrona przedemerytalna, w przypadku redukcji zatrudnienia lub obniżek pensji w firmie nie zawsze ma gwarancję, że zmiany go nie dotkną. Są trzy wyjątki od zastosowania wieku ochronnego - dwa z nich dotyczą zwolnienia z pracy, a jeden pomniejszenia wynagrodzenia. Są to:
- utrata przez pracownika w sposób niezawiniony uprawnień koniecznych do wykonywania dotychczasowej pracy - zwolnienie z pracy,
- orzeczenie lekarskie stwierdzające utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy - zwolnienie z pracy
- wprowadzenie nowych zasad wynagrodzenia ogółu pracowników lub tej grupy zatrudnionych, do których objęty ochroną należy - obniżka pensji.
Wyjątki od zasad ochrony przedemerytalnej dotyczą jednak nie tylko działań nieprzyjemnych dla pracowników. Szczególny wyjątek dotyczy czasu potrzebnego przed osiągnięciem wieku emerytalnego, aby wejść pod parasol przepisów.
Osoby objęte prawem do wcześniejszej emerytury nie muszą czekać do 56./61. urodzin. Każdy, kto jest zatrudniony na stanowiskach, które przewidują wcześniejszą emeryturę, może zostać objęty ochroną przedemerytalną na 4 lata przed osiągnięciem obniżonego wieku emerytalnego, a nie powszechnego.
Przemysław Terlecki
