Przed wiekiem emerytalnym jesteś pod ochroną. Zwolnienie z pracy tylko w dwóch wypadkach
Zwolnienie z pracy przed emeryturą nie grozi zatrudnionemu na umowę o pracę na czas nieokreślony. W gorszej sytuacji są jednak osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych. Zwolnienie z pracy zatrudnionego na etacie nie jest możliwe dzięki ochronie przedemerytalnej, która jest szczególną ochroną przysługującą osobom, którym do wieku emerytalnego niewiele zostało. Zapisane w Kodeksie pracy zasady nie są jednak niepodważalne. Trzeba bowiem pamiętać o trzech wyjątkach, z których jeden odnosi się do zmniejszenia pensji, a dwa do pozbawienia pracy.
- Zwolnienie z pracy nie grozi osobom, które zatrudnione są na umowie o pracę na czas nieokreślony, a zostało im 4 lub mniej lat do emerytury.
- Ważne, by umowa o pracę obowiązywała w okresie osiągnięcia wieku emerytalnego, dlatego najlepsza jest umowa na czas nieokreślony.
- Od ochrony przedemerytalnej obowiązują jednak wyjątki, spośród których dwa mogą pozbawić nas pracy mimo wieku ochronnego.
Zwolnienie z pracy co do zasady nie grozi osobom, którym zostały cztery lata i mniej do osiągnięcia wieku emerytalnego. Zastosowana wobec nich zostaje bowiem ochrona przedemerytalna, która zapisana jest w artykule 39. Kodeksu pracy. Zgodnie z przepisami pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Ochrona przedemerytalna przysługuje pracownikom, którzy osiągnęli odpowiednio 56 lat w wypadku kobiet i 61 lat w przypadku mężczyzn. Co warto podkreślić, wiek ochronny pozwala uniknąć nie tylko zwolnienia z pracy, ale i zmniejszenia pensji.
Jednak ochrona nie zadziała w przypadku pracownika nawet zatrudnionego na umowę, ale taką, której okres kończy się przed emeryturą. W efekcie dzieje się tak, że gdy umowa zawarta z pracownikiem wygasa jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, wiek ochronny nie będzie obowiązywał i pracownika może czekać zwolnienie z pracy. Żeby bowiem zadziałał mechanizm ochrony przedemerytalnej, zarówno warunek czasu do emerytury oraz czasu trwania umowy muszą być spełnione jednocześnie.
PRZYKŁAD: Pan Mietek skończył 61 lat, zostało mu więc mniej niż 4 lata pracy do osiągnięcia wieku emerytalnego. Jednak jego umowa o pracę wygasa za 2 lata. Oznacza to, że nie zostanie on objęty ochroną przedemerytalną. Na wiek ochronny pan Mietek mógłby liczyć, gdyby jego umowa o pracę była zawarta na czas nieokreślony.
O ochronie przedemerytalnej nie ma też co mówić w wypadku osób zatrudnionych na innej podstawie niż umowa o pracę na czas nieokreślony. Co prawda liczy się również taka umowa o pracę zawarta na czas określony, który to okres mieści jednak w sobie termin osiągnięcia przez pracownika wieku emerytalnego. Tymczasem zatrudnieni na umowach cywilnoprawnych w żaden sposób nie podlegają ochronie przedemerytalnej i mogą zostać poddani zwolnieniu z pracy w każdej chwili, nawet jeśli zostały im do osiągnięcia wieku emerytalnego mniej niż 4 lata.
Aby zostać objętym ochroną przedemerytalną trzeba spełnić jeszcze jeden warunek. Zwykle nie wskazuje się go obok warunku osiągnięcia wymaganego wieku i posiadania umowy o pracę. Zazwyczaj nie ma bowiem problemu z tym, by go osiągnąć, a jest to odpowiedni staż pracy. Różni się on w zależności od płci:
- 20 lat stażu pracy w przypadku kobiet
- 25 lat stażu pracy w przypadku mężczyzn.
Nawet jednak jeśli w przypadku pracownika działa ochrona przedemerytalna, osoba pod jej parasolem nie zawsze może czuć się całkowicie bezpieczna. Zwłaszcza w przypadku redukcji zatrudnienia lub obniżek pensji w firmie. Istnieją bowiem trzy wyjątki od zastosowania wieku ochronnego - dwa z nich dotyczą zwolnienia z pracy, a jeden pomniejszenia wynagrodzenia. Są to:
- utrata przez pracownika w sposób niezawiniony uprawnień koniecznych do wykonywania dotychczasowej pracy - zwolnienie z pracy,
- orzeczenie lekarskie stwierdzające utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy - zwolnienie z pracy
- wprowadzenie nowych zasad wynagrodzenia ogółu pracowników lub tej grupy zatrudnionych, do których objęty ochroną należy - obniżka pensji.
Wyjątki od zasad ochrony przedemerytalnej dotyczą jednak nie tylko działań nieprzyjemnych dla pracowników, ale również na korzyść im, choć nie wszystkim. Szczególny wyjątek w zasadach wieku ochronnego dotyczy czasu, jaki potrzebny jest przed osiągnięciem wieku emerytalnego, aby wejść pod parasol przepisów.
Osoby objęte prawem do wcześniejszej emerytury nie muszą czekać do 56. urodzin w przypadku kobiet i 61. urodzin w przypadku mężczyzn. Każdy, kto jest zatrudniony na stanowiskach, które przewidują wcześniejszą emeryturę, zostaną objęci ochroną przedemerytalną na 4 lata przed osiągnięciem obniżonego wieku emerytalnego, a nie powszechnego.
Przemysław Terlecki
