Banki się odkuły

W końcu czerwca 2008 r., tak jak w analogicznym okresie ubiegłego roku, działalność prowadziło 65 banków komercyjnych, w tym 55 z przewagą kapitału zagranicznego lub całkowicie należących do zagranicznych akcjonariuszy (o 1 więcej niż przed rokiem); ponadto funkcjonowało 579 banków spółdzielczych (o 5 mniej niż rok wcześniej). Depozyty ogółem osiągnęły wartość 496,9 mld zł, w tym depozyty sektora niefinansowego stanowiły 443,5 mld zł (89,4%); depozyty banków komercyjnych były ponad 10-krotnie wyższe niż banków spółdzielczych (451,5 mld zł wobec 44,3 mld zł). W obu grupach banków struktura depozytów w przekroju sektorów instytucjonalnych była podobna, chociaż oszczędności i lokaty gospodarstw domowych powierzone bankom spółdzielczym były prawie 11-krotnie wyższe od pozyskanych przez te banki środków przedsiębiorstw, toteż w portfelach banków komercyjnych przypadało na nie 65,7%, a banków spółdzielczych aż 88,4% depozytów sektora niefinansowego. W pierwszej połowie bieżącego roku utrzymała się, występująca w poprzednim okresie sprawozdawczym tendencja do szybszego wzrostu akcji kredytowej niż bazy depozytowej; w rezultacie dynamika przyrostu wartości kredytów dla sektora niefinansowego (30,6%) była prawie dwukrotnie większa od dynamiki depozytów (16,2%). Wartość kredytów ogółem wyniosła 503,9 mld zł, w tym udzielonych sektorowi niefinansowemu 490,1 mld zł. Banki komercyjne udzieliły kredytów na kwotę 471,6 mld zł (93,6% kredytów ogółem), prawie w całości (97,4%) podmiotom sektora niefinansowego, nieznacznie powiększając w analizowanym okresie swój udział w tym segmencie rynku (o 0,7 pkt proc.).

Znaczną część kredytów ogółem dla tego sektora stanowiły kredyty mieszkaniowe (31,5%, tj. o 2,7 pkt proc. więcej niż przed rokiem), udostępniane głównie na podstawie umów między bankami komercyjnymi a gospodarstwami domowymi. Wzrost zadłużenia gospodarstw domowych ogółem do 293 mld zł (o 35,0%) był w głównej mierze generowany efektywnym popytem na kredyty mieszkaniowe (138,2 mld zł, tj. o 42,8% więcej niż przed rokiem). Na osoby prywatne przypadało 83,2% sumy kredytów dla gospodarstw domowych (o 1,7 pkt proc. więcej niż przed rokiem), udział kredytów dla przedsiębiorców indywidualnych pozostał na zbliżonym poziomie (ok. 10,7%), zaś kredytów dla rolników indywidualnych obniżył się do 6,3% (o 1,5 pkt proc.). Podobnie jak w poprzednich okresach sprawozdawczych, banki komercyjne kredytowały nieomal w całości gospodarstwa domowe osób prywatnych (97,1%) oraz przedsiębiorców indywidualnych (84,4%), podczas gdy banki spółdzielcze miały znaczący wkład w akcję kredytową na rzecz rolników indywidualnych (67,3%). Kwota kredytów dla przedsiębiorstw ogółem wzrosła do 195,3 mld zł (o 24,4%), lecz udział tej grupy klientów w kredytach dla sektora niefinansowego obniżył się do 39,8% (o 2 pkt proc.). Banki osiągnęły łącznie przychody z działalności operacyjnej w kwocie 89,0 mld zł (o 55,0% więcej niż przed rokiem), z tego 86,5 mld zł wypracowały banki komercyjne, 2,6 mld zł - banki spółdzielcze. Dynamika przychodów banków komercyjnych była prawie dwukrotnie wyższa od dynamiki przychodów banków spółdzielczych, co spowodowało zmniejszenie udziału tych ostatnich w przychodach sektora do poziomu 2,9% (o 0,6 pkt proc.). Na wartość przychodów z działalności operacyjnej wpłynęły przede wszystkim przychody z działalności bankowej, które osiągnęły 82,5 mld zł (o 58,4% więcej niż przed rokiem). Na kwotę tę złożyły się głównie przychody z operacji finansowych i wymiany walut (46,7 mld zł, o 89% więcej niż przed rokiem), przychody odsetkowe (27,4 mld zł, tj. o 37,6% więcej) i prowizje (7,3 mld zł, wzrost o 11,1%). Odsetki z tytułu udzielonych kredytów wyniosły 19,5 mld zł, co nawet po przypisaniu całości wpływów z prowizji działalności kredytowej oznacza, że ponad dwie trzecie przychodów z działalności bankowej pochodziło z innych źródeł. Koszty działalności operacyjnej banków ogółem wyniosły 78,7 mld zł i miały o 6,3 pkt proc. wyższą dynamikę od dynamiki przychodów. Koszty banków komercyjnych osiągnęły 76,7 mld zł, a banków spółdzielczych 2,0 mld zł; przy nieomal czterdziestokrotnie wyższej bazie odniesienia, dynamika kosztów banków komercyjnych była o 38,0 pkt proc. wyższa od stopy wzrostu kosztów w bankach spółdzielczych. Wysokość i dynamikę kosztów działalności operacyjnej kształtowały w decydującej mierze koszty działalności bankowej, które wzrosły do prawie 58,4 mld zł (o 83,8% w porównaniu z I półroczem ub. roku). Na tę kwotę złożyły się sięgające 43,6 mld zł koszty operacji finansowych i wymiany walut (o 98,3% wyższe niż przed rokiem) oraz koszty odsetkowe w kwocie 13,1 mld zł (o 54,2% wyższe niż w analogicznym okresie 2007 r.). Koszty działalności bankowej, ze względu na to, że prawie wszystkie obciążenia związane z operacjami finansowymi i wymianą walut dotyczyły tylko banków komercyjnych, nieomal w całości (ok. 99%) poniosły banki komercyjne. Wynik działalności bankowej sektora osiągnął poziom 24,2 mld zł, na co złożyły się głównie dwie pozycje: saldo dochodów z odsetek i prowizji (odpowiednio: 14,3 mld zł oraz 5,6 mld zł). Wpływ pozostałych składników na wynik działalności bankowej był znacznie słabszy: saldo dochodów z wymiany walut wyniosło 2,6 mld zł, z tytułu operacji finansowych 0,5 mld zł.

Banki komercyjne uzyskały wynik na działalności bankowej w kwocie przekraczającej 22,4 mld zł, a banki spółdzielcze - 1,7 mld zł. Saldo odsetkowe w działalności depozytowokredytowej banków komercyjnych (10,4 mld zł) było prawie 12 razy wyższe od salda banków spółdzielczych (0,9 mld zł). Z powyższych danych wynika, że wprawdzie głównym źródłem przychodów banków były inwestycje portfelowe, lecz ze względu na równie wysokie koszty działalności lokacyjnej, dochody banków prawie w całości wygenerowała marża kredytowa i dochody z tytułu wymiany walut. Wynik działalności operacyjnej wyniósł 10,4 mld zł, z tego na banki komercyjne przypadało blisko 9,8 mld zł, na banki spółdzielcze niecałe 0,6 mld zł. W ujęciu ogółem oraz w podziale na grupy banków wynik finansowy brutto był zbliżony do wyniku na działalności operacyjnej.

Wynik finansowy netto ukształtował się na poziomie 8,6 mld zł, przy czym zysk netto ogółem wzrósł do 8,7 mld zł (o 20,5% w porównaniu z pierwszą połową minionego roku). Straty netto w łącznej wysokości 52,3 mln zł (ok. jedna trzecia kwoty strat netto przed rokiem) poniosło 11 banków komercyjnych i 1 spółdzielczy.

Wskaźniki rentowności obrotu brutto i netto sektora bankowego w I półroczu 2008 r. były wyraźnie niższe w porównaniu analogicznym okresem ub. roku (odpowiednio 11,6% i 9,7% wobec 15,1% i 12,3%), bowiem w ujęciu ogółem przyrost przychodów był znacznie wyższy od przyrostu wyniku finansowego. Jednak zjawisko to wystąpiło tylko w segmencie banków komercyjnych, w którym rentowność obrotu brutto spadła do 11,3%, a netto do 9,4% (przed rokiem 14,9% i 12,1%). Natomiast rentowność obrotu banków spółdzielczych poprawiła się, w ujęciu brutto wskaźnik ten osiągnął poziom 23,3%, a netto 19,0% (odpowiednio 21,2% i 17,2% rok wcześniej).