Spis treści:
Po jakim czasie traci się prawo do spadku?
W polskim systemie prawnym samo prawo do spadku nie ulega przedawnieniu. Zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a dziedziczenie następuje z mocy prawa. Oznacza to, że wniosek o stwierdzenie nabycia spadku można złożyć nawet wiele lat po śmierci spadkodawcy.
Warto pamiętać, że inne terminy mają zastosowanie przy odrzuceniu spadku. Zgodnie z art. 1015 k.c., spadkobierca ma sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku, na złożenie oświadczenia o jego przyjęciu lub odrzuceniu. W przeciwnym razie przyjmuje się, że spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
Problemem są natomiast roszczenia związane ze spadkiem, czyli m.in. zachowek. One już mają określone terminy przedawnienia.
Przedawnienie zachowku bez testamentu
W przypadku braku testamentu, termin przedawnienia roszczenia o zachowek liczony jest od dnia otwarcia spadku, czyli od daty śmierci spadkodawcy. Zgodnie z art. 1007 §2 k.c., jeśli uprawniony dochodzi zachowku od osoby, która otrzymała darowiznę lub zapis windykacyjny, termin ten wynosi 5 lat, liczony od dnia otwarcia spadku.
W przypadku istnienia testamentu roszczenie o zachowek przedawnia się po 5 latach od dnia jego ogłoszenia, zgodnie z art. 1007 § 1 Kodeksu cywilnego. Termin ten dotyczy sytuacji, gdy uprawniony dochodzi zachowku od spadkobierców testamentowych.
Warto dodać, że do dnia 23 października 2011 r. termin przedawnienia wynosił jedynie 3 lata, co potwierdza m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 7 lipca 2021 r. (III CSKP 107/21), w którym SN uznał, że do roszczeń powstałych przed tą datą stosuje się poprzedni, krótszy termin. Dlatego przy starszych sprawach trzeba uważnie analizować datę otwarcia spadku i ewentualnych czynności przerywających bieg przedawnienia.
Czy po 10 latach można ubiegać się o zachowek?
W zdecydowanej większości przypadków roszczenie o zachowek po 10 latach będzie już przedawnione. Obowiązujący termin 5-letni nie ulega przedłużeniu, chyba że doszło do zawieszenia lub przerwania jego biegu.
Nie należy mylić tej kwestii z przepisami dotyczącymi obliczania zachowku: zgodnie z art. 994 k.c., do masy spadkowej dolicza się darowizny dokonane przez spadkodawcę na rzecz spadkobierców, ale tylko te dokonane w okresie 10 lat przed jego śmiercią. Nie ma to jednak żadnego wpływu na sam termin przedawnienia roszczenia o zachowek.
Kiedy zachowek nie ulega przedawnieniu?
Istnieją sytuacje, w których bieg przedawnienia nie rozpoczyna się lub pozostaje zawieszony. Oprócz przypadku małoletnich dzieci, dotyczy to również:
- osób ubezwłasnowolnionych (art. 121 pkt 2 k.c.),
- małżonków w trakcie trwania małżeństwa (roszczenia wzajemne ulegają zawieszeniu),
- sytuacji, gdy dłużnik uzna roszczenie (art. 123 §1 pkt 2 k.c.).
Złożenie pozwu o zapłatę zachowku lub podjęcie innych czynności przed sądem również przerywa bieg terminu, który następnie biegnie od nowa. Orzecznictwo, w tym wyrok SN z 27 października 2022 r. (II CSKP 306/22), potwierdza, że nawet zaniżone żądanie może skutecznie przerwać bieg przedawnienia dla całości roszczenia.
Co zrobić, gdy podejrzewasz, że przysługuje Ci zachowek?
- Ustal datę śmierci spadkodawcy i istnienie testamentu - to pozwoli określić moment rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia.
- Zweryfikuj formalności spadkowe - czy został wydany notarialny akt poświadczenia dziedziczenia lub postanowienie sądu o nabyciu spadku?
- Zgromadź dokumentację - akty zgonu, dokumenty pokrewieństwa, odpisy z ksiąg wieczystych, informacje o ewentualnych darowiznach.
- Skonsultuj się z prawnikiem - szczególnie, gdy masz wątpliwości co do terminu lub zakresu przysługującego roszczenia.
- Rozważ pozew o zapłatę zachowku - jeśli nie możesz dojść do porozumienia ze spadkobiercami, skieruj sprawę do sądu.
Przeczytaj również:
Spadek po rodzeństwie. Sprawdź, kiedy majątek może trafić do ciebie
Kiedy darowizna nie liczy się do masy spadkowej?
Przepisanie ziemi na dziecko. Trzy opcje, każda wiąże się z konsekwencjami
