Czym karta kredytowa różni się od karty debetowej i którą lepiej wybrać?

Bank może pożyczyć ci pieniądze na wiele różnych sposobów. Może być to zarówno kredyt celowy, np. hipoteczny przeznaczony na inwestycje mieszkaniowe, jak i zobowiązanie, w przypadku którego nie musisz ustalać i zgłaszać do banku celu wykorzystania środków (np. kredyt gotówkowy).

Do tej drugiej grupy należą karty kredytowe, które pozwalają zadłużyć się, przy czym pieniądze możesz przeznaczyć na dowolne cele. Środki z zobowiązania nie są przelewane na twoje konto osobiste. Karta kredytowa ma własny rachunek, na którym bank udostępnia ci pieniądze w ustalonej kwocie, nazywanej limitem kredytowym. Możesz z nich korzystać w dowolny sposób. Limit jest odnawialny, co oznacza, że spłacając zadłużenie, masz ponownie dostęp do wyznaczonej kwoty kredytu.

Cechą karty kredytowej jest okres bezodsetkowy, który pozwala na bezpłatne korzystanie z pieniędzy banku. Jeśli spłacisz swoje zadłużenie w trakcie tego okresu (w zależności od banku liczy on od 50 do 60 dni), to instytucja ta nie naliczy ci żadnych odsetek. Okres bezodsetkowy składa się z okresu rozliczeniowego i czasu przeznaczonego na spłatę zadłużenia powstałego na karcie kredytowej.

Karta debetowa wiąże się ściśle z kontem osobistym, czyli twoim rachunkiem w banku. Pozwala ona na swobodne korzystanie z pieniędzy, jakie masz na swoim koncie. Za jej pomocą wypłacisz gotówkę z bankomatu i zapłacisz za zakupy w sklepie stacjonarnym lub internetowym.

Jeśli na koncie osobistym skończą się środki, nie będziesz mieć możliwości korzystania z karty debetowej do momentu wpłaty gotówki albo otrzymania przelewu. Musisz pamiętać, że płacąc kartą debetową, korzystasz z pieniędzy, jakie zgromadziłeś na rachunku. Za pomocą tej karty możesz jednak także wpłacić pieniądze na swoje konto - wystarczy skorzystać z wpłatomatu.

I jeszcze jedno - przy pomocy karty debetowej czasami możesz sięgać po pieniądze, które jeszcze nie wpłynęły na twoje konto. Masz bowiem prawo wnioskować o ustanowienie debetu na swoim koncie osobistym. Saldo debetowe przyznawane jest przez bank klientom o stabilnej sytuacji finansowej i dobrej historii współpracy.

Zarówno karta kredytowa jak i debetowa mieszczą się we wspólnym pojęciu kart płatniczych. Obydwie zastępują papierowe pieniądze i możesz z nich korzystać w podobny sposób. W obu przypadkach zapłacisz za zakupy w sklepach stacjonarnych i internetowych, a także w punktach usługowych, o ile będą one wyposażone w terminale płatnicze. Kartami wygodnie płaci się za bilety lotnicze, bilety do muzeów i teatrów czy też na wydarzenia sportowe.

Ale uwaga, lepiej nie wykorzystuj karty kredytowej do wypłaty pieniędzy z bankomatu. Fizycznie jest to co prawda możliwe, ale koszty takiej operacji bywają wysokie.

Na stronach zagranicznych sklepów online czy firm usługowych można znaleźć określenie jednego z rodzajów płatności - "credit card". Jednak fakt, że w ręce masz kartę debetową, a nie kredytową, nie oznacza jeszcze odmowy zrealizowania płatności. 

Jeśli jednak cię to spotka, przyczyny mogą być następujące:

• bank nie pozwala na zrealizowanie transakcji bez podania kodu CVV, czyli trzycyfrowego kodu umieszczonego na odwrocie karty debetowej, tuż obok twojego odręcznego podpisu;
• został ustanowiony limit transakcji przez internet;
• bank blokuje z góry wszelkie zagraniczne transakcje internetowe.

Zanim uznasz, że tylko "kredytówką" możesz dokonywać płatności online, sprawdź, czy powyższe ograniczenia nie obejmują konta osobistego, do którego masz przypisaną kartę płatniczą. Możesz to zrobić w placówce bankowej, przez serwis transakcyjny w bankowości online lub nawet telefonicznie, na bankowej infolinii.

Jeśli spłacasz pełną kwotę długu w czasie okresu bezodsetkowego, to z karty kredytowej możesz korzystać nawet całkowicie za darmo. Jednak kredyt staje się płatny, jeśli korzystasz z "kredytówki" w bankomatach lub nie spłacasz długu terminowo w okresie bezodsetkowym.

Za wydanie samej karty kredytowej uiszczasz opłatę roczną z góry lub opłatę miesięczną. Wypłata gotówki kartą kredytową z bankomatu zwykle związana jest z koniecznością zapłacenia wysokiej prowizji - średnio od 3 do 5 proc. wartości podjętej kwoty.

Jeśli przekroczysz termin okresu bezodsetkowego i nie spłacisz choćby kwoty minimalnej, to licz się z tym, że twój kredyt na karcie kredytowej stanie się oprocentowany, a na domiar złego zostaną prawdopodobnie naliczone odsetki karne za to, że nie spłaciłeś określonego minimum we wskazanym w umowie terminie.

W przypadku karty debetowej koszty są naliczane, choć nie we wszystkich bankach. Najczęściej nic nie zapłacisz za jej wydanie, instytucja może jednak naliczyć opłatę za jej utrzymanie co miesiąc. Na ogół możesz uniknąć takich opłat, jeśli aktywnie korzystasz z karty, czyli dokonujesz odpowiedniej liczby płatności miesięcznie lub owe płatności są wykonane na odpowiednią, minimalną kwotę. Kolejne opłaty i prowizje mogą być naliczane z tytułu:

• wypłaty gotówki w niskiej kwocie - niektóre banki rezygnują z opłat dopiero wtedy, gdy wycofujesz z bankomatu co najmniej 100 zł; 
• wypłaty gotówki z bankomatów obcych banków (obcych sieci) - chyba że masz wykupioną opcję bezpłatnych wypłat ze wszystkich urządzeń w kraju lub za granicą.

Za wydanie dodatkowej karty płatniczej do konta osobistego także musisz dodatkowo zapłacić.

Jeśli chcesz otrzymać kartę debetową, to właściwie nie musisz spełniać żadnych dodatkowych warunków. W zasadzie każdy bank wydaje "debetówkę" klientowi otwierającemu podstawowy rachunek płatniczy. Niejako automatycznie dostajesz do ręki narzędzie, dzięki któremu łatwiej będzie ci dysponować środkami finansowymi, jakie zgromadzisz w danym czasie na swoim koncie osobistym.

Inaczej jest, jeśli chcesz uzyskać od banku kartę kredytową. Często nie musisz nawet otwierać w danym banku konta osobistego, aby uzyskać "kredytówkę". Potrzebny będzie natomiast rachunek techniczny obsługujący wyłącznie kartę, czyli taki, z którego nie można dokonywać np. standardowych przelewów. By uzyskać kartę kredytową musisz złożyć wniosek na formularzu bankowym. Przypomina on wniosek o kredyt gotówkowy. Nie musisz podawać celu, na jaki chcesz przeznaczyć środki finansowe, ale musisz z przejść formalną procedurę weryfikacyjną.

Bank przede wszystkim skontroluje twoją zdolność kredytową, czyli zdolność do spłaty zobowiązania wraz z naliczonymi odsetkami i innymi opłatami. Dlatego do wniosku przy ubieganiu się o kartę kredytową w wielu przypadkach musisz dołączyć dokumenty dochodowe potwierdzające to, ile zarabiasz i jakie ponosisz co miesiąc koszty stałe. Jeśli twoje dochody okażą się wystarczająco wysokie, a koszty niskie, masz duże szanse na uzyskanie "kredytówki". Jedna osoba może posiadać więcej niż jedną kartę kredytową, jednak trzeba pamiętać, że wiąże się to za każdym razem z obniżeniem zdolności kredytowej.

Pamiętaj też, że banki kontrolują potencjalnych kredytobiorców w Biurze Informacji Kredytowej (BIK). Zła historia, informująca instytucję o znacznych opóźnieniach w spłacie rat kapitałowo-odsetkowych sprawia, że możesz otrzymać odpowiedź odmowną na wniosek o kartę kredytową. Licz się z tym, że na podstawie złożonych dokumentów bank obliczy, na jaki limit związany z kartą kredytową cię stać. Może być on mniejszy niż ten, który zaproponujesz w swoim wniosku.

Karta debetowa jest dzisiaj podstawowym środkiem płatniczym zastępującym pieniądze papierowe. Warto ją wykorzystywać na co dzień do płacenia za towary i usługi, ponieważ jest to wygodniejsze i bezpieczniejsze niż płacenie banknotami lub bilonem. Karta kredytowa powinna być natomiast wykorzystywana, gdy na określone wydatki zabraknie nam własnej gotówki.

Nad wyrobieniem karty kredytowej należy się mocno zastanowić, ponieważ wiąże się ona z zaciągnięciem zobowiązania. Są to pieniądze, które nie tylko obniżają zdolność kredytową, ale także wymagają terminowej spłaty, a więc również właściwego zarządzania domowym budżetem.

Alternatywą dla typowej karty debetowej jest karta prepaid (na okaziciela). Zanim trafi do rąk odbiorcy jest zawczasu zasilona środkami. Jest jeszcze jednym rodzajem karty płatniczej. Nie musi być jednak wydana przez bank i nie musi być do niej przypisany konkretny użytkownik.

Kartę przedpłaconą można zazwyczaj zarejestrować na stronie wydawcy, dzięki czemu uzyskujemy dostęp do funkcji takich jak blokada w przypadku kradzieży, doładowanie, a nawet kredyt odnawialny. Wszelkie dodatkowe funkcje zależą od wystawcy karty. Powyższe poszerzenie zakresu usług wiąże się jednak z rezygnacją posiadacza karty z anonimowości.

Karty prepaid dzielimy na dwa rodzaje - te działające tak, jak bankowe karty debetowe i karty prezentowe do sklepów. Różnica między nimi jest oczywista - pierwszymi można płacić wszędzie, a drugimi jedynie w konkretnym sklepie (umożliwiają np. uczestnictwo w programach lojalnościowych sieci handlowych).

Główną zaletą kart przedpłaconych jest to, że nie są tak ściśle kontrolowane przez system bankowy. Wiąże się to jednak z istotną wadą tej formy płatności - karta przedpłacona nie może być powiązana bezpośrednio z rachunkiem bankowym.

Zalety :

• anonimowość użytkownika (w przypadku kart prezentowych);
• rabaty w wybranych sklepach;
• ograniczony limit wydatków np. dla dziecka w zastępstwie gotówki;
• obsługa pozabankowych kart prepaid może być tańsza niż zwyczajnej karty debetowej.

Wady:

• możliwe wysokie opłaty dodatkowe - szczególnie za wypłatę gotówki z bankomatu; 
• niemożność zbudowania przez użytkownika pozytywnej historii kredytowej (w przypadku jego anonimowości);
• brak dostępu do funkcji takich jak konto w banku, czy możliwości otrzymania debetu - ta wada jednak częściowo znika na kartach wydawanych przez fintechy podobne do banków.

Jacek Brzeski