Firma od stycznia 2021 r. zawarła z osobą umowę zlecenia. W związku z tym, że stanowi ona dla zleceniobiorcy jedyną pracę zarobkową, zleceniodawca zgłosił go do ubezpieczeń społecznych (w tym dobrowolnego chorobowego) i zdrowotnego w ZUS. Na koniec stycznia br. wypłaci zleceniobiorcy wynagrodzenie w kwocie 14.200 zł. Do jakiej kwoty powinien ograniczyć tej osobie podstawę wymiaru składki chorobowej za ten miesiąc?
Składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe zleceniodawca powinien wyliczyć zleceniobiorcy za styczeń 2021 r. (i ewentualnie kolejne miesiące 2021 r.) od podstawy wymiaru ograniczonej do kwoty 13.147,50 zł. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają (na swój wniosek) osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi, które zostały wymienione w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.), dalej: ustawy systemowej.
Wśród takich osób ustawodawca wskazał m.in. osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (zleceniobiorcy). Zgłoszenia zleceniobiorcy w ZUS do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego dokonuje zleceniodawca, na druku ZUS ZUA.
Podstawa wymiaru składki Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe stanowi dla zleceniobiorcy kwota, od której ma on naliczane składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (art. 20 ust. 1 ustawy systemowej). Z kolei podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych dla zleceniobiorcy wynagradzanego w sposób kwotowy, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o PDOF, uzyskiwany z tytułu wykonywanego zlecenia.
Jednocześnie w ww. art. 20 ust. 1 ustawy systemowej ustawodawca zawarł zastrzeżenie, że:
- przy ustalaniu podstawy wymiaru składki m.in. na ubezpieczenie chorobowe nie stosuje się rocznego ograniczenia przewidzianego dla podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych,
- podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych.
W 2021 r. miesięczny limit podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wynosi 13.147,50 zł (Mon. Pol. z 2020 r. poz. 1118).
Miesięczny limit nie dla wszystkich składek Powyższe ograniczenie nie dotyczy składek na pozostałe ubezpieczenia społeczne (tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe), a także na ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli zatem zleceniodawca wypłaci zleceniobiorcy w styczniu 2021 r. oskładkowane wynagrodzenie w kwocie wyższej od 13.147,50 zł (tu: w wysokości 14.200 zł), to od całej kwoty tego wynagrodzenia wyliczy i opłaci za niego w tym miesiącu wyłącznie składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkową oraz zdrowotną, a także na FP i FS (o ile jest zobowiązany do ich opłacania za zleceniobiorcę).
Natomiast składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustali mu od podstawy wymiaru równej kwocie wskazanego miesięcznego limitu. Nie zawsze więc podstawa wymiaru dobrowolnej składki chorobowej zleceniobiorcy (wykazana w imiennym raporcie ZUS RCA) odpowiada podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe.
Przykład 1 Firma zawarła z osobą umowę zlecenia od 1 stycznia 2021 r. Zleceniobiorca został zgłoszony od tego dnia do ubezpieczeń społecznych (w tym dobrowolnego chorobowego) oraz zdrowotnego w ZUS. Na koniec stycznia 2021 r. zleceniodawca wypłaci zleceniobiorcy wynagrodzenie w wysokości 14.200 zł.
W imiennym raporcie ZUS RCA zleceniodawca naliczy za zleceniobiorcę:
- składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe i wypadkową od faktycznej kwoty uzyskanego przez niego w tym miesiącu przychodu, tj. 14.200 zł,
- składkę na ubezpieczenie chorobowe od kwoty odpowiadającej 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, tj. 13.147,50 zł.
Wypłata wynagrodzenia ze zlecenia za kilka miesięcy Warto w tym miejscu wspomnieć o sytuacji, gdy zleceniodawca w danym miesiącu wypłaci zleceniobiorcy wynagrodzenie należne za więcej niż jeden miesiąc. W takim przypadku inaczej ustala się limit podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Nie może ona być wtedy wyższa niż suma kwot maksymalnych podstaw wymiaru składek na to ubezpieczenie z miesięcy, za które jest wypłacane wynagrodzenie.
Przykład 2 Spółka z o.o. zawarła z osobą umowę zlecenia na okres od 1 stycznia do 28 lutego 2021 r. Zgłosiła zleceniobiorcę z tego tytułu do ubezpieczeń społecznych (w tym dobrowolnego chorobowego) oraz zdrowotnego od 1 stycznia 2021 r. Wynagrodzenie należne za wykonanie zlecenia zostało określone w umowie w 2 miesięcznych ratach, każda w kwocie 14.200 zł: za styczeń płatnej dnia 10 lutego 2021 r., a za luty - dnia 26 lutego 2021 r.
Suma kwot maksymalnych podstaw wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe zleceniobiorcy za 2 miesiące (tj. styczeń i luty 2021 r.) wynosi 26.295 zł, tj. 13.147,50 zł + 13.147,50 zł. W związku z tym, że przychód zleceniobiorcy należny za 2 miesiące przekroczy maksymalną wysokość tej podstawy wymiaru, wyniesie 28.400 zł (14.200 zł × 2), to składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) zleceniodawca naliczy mu od podstawy wymiaru w kwocie 28.400 zł, a składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe od kwoty 26.295 zł.
