Jak najlepiej zabezpieczyć siebie i bliskich? Te ubezpieczenia to absolutna konieczność
Ubezpieczenia chronią nas na wypadek różnych życiowych zdarzeń - od niezdolności do pracy po utratę majątku. W Polsce podstawową funkcję ochronną pełni system ubezpieczeń społecznych zarządzany przez ZUS, ale poza nim funkcjonuje również szeroki wachlarz ubezpieczeń komercyjnych. Poznajmy najważniejsze rodzaje ubezpieczeń, ich charakter i znaczenie.
System ubezpieczeń społecznych w Polsce opiera się na czterech filarach: emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym. Obowiązek ich opłacania uzależniony jest od sytuacji zawodowej danej osoby.
A. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe
Obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe dotyczą szerokiej grupy osób, m.in.:
- pracowników zatrudnionych na umowie o pracę,
- osób pracujących na podstawie umowy zlecenia,
- osób prowadzących działalność gospodarczą,
- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych,
- duchownych,
- osób otrzymujących określone świadczenia z systemu pomocy społecznej.
Celem tych ubezpieczeń jest zapewnienie wypłaty świadczenia w momencie zakończenia aktywności zawodowej (emerytura) lub w razie niezdolności do pracy (renta z tytułu niezdolności do pracy lub renta rodzinna).
Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest możliwe w sytuacji, gdy nie podlegamy im z mocy prawa, ale chcemy budować historię ubezpieczeniową. Warunkiem jest wcześniejsze objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w Polsce lub podleganie europejskim przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
B. Ubezpieczenie chorobowe
Obowiązkowo przysługuje osobom zatrudnionym na umowę o pracę. Daje ono prawo do świadczeń pieniężnych w razie czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, wypadkiem lub ciążą.
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe dotyczy m.in.:
- osób na umowie zlecenia,
- przedsiębiorców,
- duchownych,
- doktorantów ze stypendium.
W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą ważne jest terminowe zgłoszenie się do ubezpieczenia (w ciągu 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeniowego).
C. Ubezpieczenie wypadkowe
Chroni ubezpieczonego w przypadku wypadków przy pracy lub chorób zawodowych. Ubezpieczenie to obejmuje m.in.:
- pracowników na etacie,
- osoby prowadzące działalność gospodarczą (jeśli podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym).
Nie podlegają mu m.in. osoby na urlopie wychowawczym, część bezrobotnych czy osoby objęte wyłącznie dobrowolnymi ubezpieczeniami.
Ubezpieczenie zdrowotne zapewnia dostęp do publicznych świadczeń opieki zdrowotnej w ramach NFZ. Jest obowiązkowe dla:
- pracowników,
- przedsiębiorców,
- studentów (jeśli są zgłoszeni przez uczelnię),
- bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy,
- emerytów i rencistów.
Osoby, które nie są objęte obowiązkiem, mogą się ubezpieczyć dobrowolnie. Wysokość składki zależy od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Poza systemem publicznym funkcjonuje rynek ubezpieczeń komercyjnych. Towarzystwa ubezpieczeniowe oferują szeroki wachlarz polis, które można dobrać do własnych potrzeb.
Polisy na życie dzielą się na kilka głównych rodzajów:
- Ubezpieczenie na wypadek śmierci - wypłata świadczenia dla wskazanych osób po śmierci ubezpieczonego.
- Ubezpieczenie na dożycie - wypłata środków po zakończeniu okresu ubezpieczenia, jeśli ubezpieczony dożyje jego końca.
- Ubezpieczenie mieszane - łączy funkcję ochronną i oszczędnościową; część składki jest inwestowana.
- Ubezpieczenie z funduszem inwestycyjnym (UFK) - część składki trafia na inwestycje; ryzyko i potencjalny zysk zależą od wyników funduszu.
- Ubezpieczenia posagowe - polisa dla dziecka, wypłacana po osiągnięciu przez nie pełnoletniości, często połączona z ochroną życia rodzica.
B. Ubezpieczenie grupowe
Najczęściej oferowane przez pracodawcę. Zaletą jest niższa składka i uproszczona procedura przystąpienia. Polisa grupowa może obejmować życie, zdrowie, wypadki i inne ryzyka.
Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenia związane z posiadaniem pojazdów:
- OC (odpowiedzialność cywilna) - obowiązkowe dla każdego właściciela pojazdu; chroni przed finansowymi skutkami szkód wyrządzonych innym.
- AC (autocasco) - dobrowolne, pokrywa szkody w pojeździe właściciela (np. kradzież, uszkodzenie, zniszczenie).
- Assistance - pomoc drogowa i techniczna w razie awarii lub kolizji.
- NNW (następstwa nieszczęśliwych wypadków) - świadczenia dla kierowcy i pasażerów w razie wypadku.
Chronią mienie przed skutkami zdarzeń losowych. Najczęściej wykupowane:
- ubezpieczenie nieruchomości - zabezpieczenie domu lub mieszkania przed powodzią, pożarem, zalaniem, kradzieżą, wichurą itp.,
- ubezpieczenie ruchomości domowych - obejmuje sprzęt AGD/RTV, meble, wyposażenie,
- ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym - np. gdy zalejemy sąsiada lub nasze dziecko zniszczy cudzą własność.
Przydatne podczas wyjazdów krajowych i zagranicznych są ubezpieczenia turystyczne. Standardowy zakres to:
- koszty leczenia za granicą,
- transport medyczny,
- NNW,
- OC w życiu prywatnym,
- ubezpieczenie bagażu.
Niektóre polisy obejmują też odwołanie wyjazdu lub pomoc prawną.
Rodzajów ubezpieczeń jest wiele, ale każda z tych form ma jeden wspólny cel — ochronę przed nieprzewidzianymi kosztami. W systemie publicznym składki są obowiązkowe i wynikają z przepisów prawa. W przypadku ubezpieczeń komercyjnych decyzję podejmujemy samodzielnie, kierując się potrzebami i stylem życia.
