Odrzucenie spadku a zrzeczenie się. Czym się różnią?
Sprawy związane z dziedziczeniem spadku po bliskim nierzadko mogą okazać się dość skomplikowane. W niektórych przypadkach spadkobiercy mogą rozważać odrzucenie spadku bądź zrzeczenie się dziedziczenia. Co ważne – owe działania nie są ze sobą tożsame. Szczegóły dotyczące rzeczonych instytucji prawnych zostały zawarte w prawie spadkowym zawartym w Kodeksie cywilnym.
Zrzeczenie się dziedziczenia to umowa, którą zawiera się jeszcze za życia spadkodawcy. Wraz z rozpoczęciem jej obowiązywania (po śmierci spadkodawcy), spadkobierca traci nie tylko prawo do spadku, ale również prawo do zachowku, choć jak wynika z art. 1048 Kodeksu cywilnego, owo zrzeczenie się może zostać ograniczone do zrzeczenia się jedynie prawa do zachowku – w całości bądź w części.
Należy zaznaczyć, że umowa zrzeczenia się dziedziczenia dotyczy prawa do dziedziczenia ustawowego i nie ma wpływu na dziedziczenie testamentowe. Jeżeli spadkodawca wskazał daną osobę w testamencie, to wówczas konieczne może okazać się odrzucenie spadku.
Ponadto zgodnie z treścią wcześniej wspomnianego art. 1048 Kodeksu cywilnego: "Zrzeczenie się dziedziczenia na korzyść innej osoby uważa się w razie wątpliwości za zrzeczenie się pod warunkiem, że ta osoba będzie dziedziczyć". Zrzeczenie się dotyczy również zstępnych zrzekającego się, chyba że umowa stanowi inaczej.
Odrzucenie spadku jest możliwe w przeciągu 6 miesięcy od momentu, w którym spadkobiorca dowiedział się o powołaniu do spadku. Jak wynika z art. 1015 Kodeksu cywilnego, niezłożenie przez spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku w wymaganym terminie skutkuje przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (wówczas odpowiada on za ewentualne długi spadkodawcy jedynie do wysokości odziedziczonego majątku). Odrzucenie spadku oznacza, że spadkobierca zostaje wyłączony z dziedziczenia w taki sam sposób, jakby nie dożył otwarcia spadku.
Odrzucenie spadku to nie to samo co zrzeczenie się dziedziczenia. Pierwsza instytucja prawna następuje po rozpoczęciu postępowania spadkowego, a zatem po śmierci spadkodawcy. Natomiast umowę o zrzeczenie się dziedziczenia można zawrzeć jeszcze za życie spadkodawcy.
Jeżeli nie postanowiono inaczej, to w sytuacji, gdy spadkobierca odrzucił spadek, jego prawo do dziedziczenia przechodzi na jego zstępnych, czyli dzieci, wnuki lub prawnuki. Co ciekawe, prawo dopuszcza sytuację odrzucenia spadku jako spadkobierca testamentowy. Zgodnie z art. 1022 w takim przypadku istnieje możliwość przyjęcia spadku jako spadkobierca ustawowy.
