Spis treści:
Dziedziczenie spadku a prawo do zachowku - różnice
Dziedziczenie to proces przejścia praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy na inne osoby - spadkobierców. W polskim systemie prawnym wyróżnia się dwa rodzaje dziedziczenia. Pierwszym z nich jest dziedziczenie ustawowe, które ma miejsce w momencie, kiedy zmarły nie pozostawił po sobie testamentu. Wówczas dziedziczenie odbywa się zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.
Drugi rodzaj dziedziczenia to dziedziczenie testamentowe, które ma miejsce wtedy, kiedy spadkodawca pozostawił po sobie testament, w którym wskazał kto i w jakiej wysokości dziedziczy jego majątek.
Prawo do zachowku ma z kolei na celu ochronę najbliższej rodziny spadkodawcy. Daje ono możliwość uzyskania określonej sumy pieniężnej tym osobom, które zostały pominięte w testamencie albo otrzymały udział spadku niższy niż ten, który przysługiwałby im na podstawie przepisów o dziedziczeniu ustawowym.
Komu przysługuje prawo do zachowku?
Prawo do zachowku przysługuje wyłącznie najbliższym członkom rodziny zmarłego. Chodzi tutaj o osoby, które zostałyby powołane do spadku w drodze dziedziczenia ustawowego, ale zostały pominięte w testamencie lub otrzymały mniejszą część spadku. Zgodnie z prawem uprawnieni do zachowku są zstępni, czyli dzieci, wnuki oraz prawnuki zmarłego, małżonek spadkodawcy oraz jego rodzice.
Kiedy zachowek się nie należy?
Tak jak wspomniano, prawo do zachowku nie przysługuje wszystkim spadkobiercom, nawet jeżeli podlegali by oni dziedziczeniu ustawowemu. Mianowicie zachowku nie otrzymają osoby, które odrzuciły spadek lub zrzekły się dziedziczenia.
Prawo do zachowku tracą również osoby, które zostały wydziedziczone przez spadkodawcę w testamencie. Spadkodawca może bowiem wydziedziczyć zstępnych, małżonka lub rodziców, jeżeli spadkobierca:
● uporczywie postępował wbrew woli spadkodawcy, sprzecznie z zasadami współżycia społecznego,
● dopuścił się względem spadkodawcy lub jego bliskich umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności lub rażącej obrazy czci,
● uporczywie nie dopełniał względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Zachowku nie otrzymają także osoby, które zostaną uznane przez sąd za niegodne dziedziczenia. Zgodnie z prawem sąd może uznać spadkobiercę za niegodnego, jeżeli:
● umyślnie dopuścił się ciężkiego przestępstwa wobec spadkodawcy,
● podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu lub przeszkodził mu w jego sporządzeniu lub odwołaniu,
● umyślnie ukrył, zniszczył, podrobił lub przerobił testament spadkodawcy albo świadomie skorzystał z testamentu podrobionego lub przerobionego,
● uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy,
● uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązków opieki i wsparcia, np. wynikających z władzy rodzicielskiej, opieki, roli rodzica zastępczego lub obowiązku wzajemnej pomocy małżonków.
Jak ubiegać się o zachowek?
O zachowek należy ubiegać się od spadkobierców testamentów, czyli od osób, które faktycznie odziedziczyły majątek po zmarłym. Aby otrzymać zachowek, konieczne jest więc wystąpienie do spadkobiercy lub spadkobierców z odpowiednim roszczeniem w formie pisemnego wezwania do zapłaty. W takim wezwaniu należy jasno wskazać podstawę roszczenia oraz wysokość żądanej kwoty zachowku.
Jeżeli takie wezwanie okaże się nieskuteczne, to wówczas uprawniony ma prawo skierować sprawę na drogę sądową. W takim przypadku konieczne będzie złożenie pozwu o zapłatę zachowku do sądu cywilnego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
Jaka jest wysokość zachowku i jak ją obliczyć?
Wysokość zachowku uzależniona jest od tego, kto ubiega się o jego wypłatę. Zgodnie z przepisami zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy mają prawo do zachowku w wysokości ½ wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby im, gdyby dziedziczyli w drodze dziedziczenia ustawowego.
Jeżeli zaś osoba uprawniona do zachowku jest osobą małoletnią lub jest osobą trwale niezdolną do pracy, to wówczas przysługuje jej zachowek w wysokości ⅔ wartości ustawowego udziału w spadku.
WB
