Ogromnej liczby Polaków nie stać na ogrzewanie. Rząd planuje specjalny dodatek

Ubóstwo energetyczne to sytuacja, w której danej osoby nie stać na korzystanie z wystarczającej ilości energii, żeby zapewnić sobie komfort termiczny i zasilanie urządzeń elektrycznych. Stan ten często wynika z ubóstwa ekonomicznego.

Jak podało Ministerstwo Klimatu i Środowiska, ubóstwo energetyczne dotyczy 12 proc. mieszkańców Polski, tj. ok. 1,5 mln gospodarstw domowych. Zgodnie ze wskaźnikiem Wysokich Kosztów Niskich Dochodów (WKND - Low Income High Costs (LIHC)). Zgodnie z tym wskaźnikiem gospodarstwo domowe może być uznane za ubogie energetycznie, jeśli spełnia jednocześnie dwa kryteria: niskich dochodów oraz wysokich hipotetycznych wydatków energetycznych.

MKiŚ przypomniało, że Polska ma być największym beneficjentem Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK) - 17,6 proc., co oznacza ponad 11,4 mld euro do wykorzystania w latach 2026 -2032. SFK powołano rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego, by walczyć z ubóstwem energetycznym w Unii Europejskiej. Zgodnie z rozporządzeniem, państwa członkowskie UE powinny przedłożyć Komisji Europejskiej swoje plany społeczno-klimatyczne do 30 czerwca 2025 r.

"W Polsce prace w tym zakresie koordynuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR)" - wskazało ministerstwo klimatu, podkreślając, że decyzja o terminie przesłania Planu Społeczno-Klimatycznego do Komisji Europejskiej należy do MFiPR. Resort ten 6 czerwca br. rozpoczął konsultacje publiczne Planu, które potrwają do 30 czerwca.

Na pytanie PAP, kiedy Plan zostanie przedstawiony KE, resort funduszy odpowiedział, że dalszy sposób procedowania będzie zależał od przebiegu konsultacji. "Po przeanalizowaniu zgłoszonych uwag przygotowana zostanie nowa wersja projektu Planu, która będzie następnie procedowana zgodnie z regulaminem prac Rady Ministrów" - dodał. Według ministerstwa funduszy budżet Planu na lata 2026-2032 wynosi 65 mld zł. "Na tę kwotę składa się wkład unijny oraz wymagany wkład krajowy w wysokości 25 proc. wartości przyznanych środków. Aby skorzystać z tych pieniędzy, należy uprzednio przedłożyć KE Plan Społeczno-Klimatyczny" - zaznaczył 6 czerwca br. wiceminister funduszy Jan Szyszko.

Resort proponuje przeznaczyć 37,5 proc. kwoty dofinansowania na bezpośrednie wsparcie osób narażonych na ubóstwo - tzw. komponent osłonowy, czyli dodatek osłonowy. Kluczowe znaczenie w realizacji Planu według MFiPR będą miały inwestycje w poprawę efektywności energetycznej budynków oraz dostęp do transportu publicznego. Resort wskazał, że wsparcie będzie udzielane w formie grantów, dotacji, pożyczek oraz bonów (voucherów) na koszty ogrzewania i energii.

MKiŚ z kolei dodało, że planuje w ramach SFK sfinansowanie realizacji Programu Priorytetowego Czyste Powietrze - planowana alokacja 10 mld zł oraz Programu pilotażowego - Społeczności energetyczne - planowana alokacja 300 mln zł. "We wdrażanie inwestycji zaplanowanych przez MKiŚ w ramach SFK, tj. Programu Priorytetowego Czyste Powietrze oraz Programu Pilotażowego - Społeczności energetyczne będą zaangażowane MKiŚ oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej" - wyjaśnił resort.

Zjawisko ubóstwa energetycznego jest silnie zróżnicowane regionalnie. Według danych MKiŚ, najwyższe wskaźniki WKND odnotowano w województwie opolskim (21,3 proc.), a najniższe w śląskim (7,6 proc.). Mieszkańcy domów jednorodzinnych są dwukrotnie bardziej narażeni na wykluczenie energetyczne niż osoby mieszkające w blokach.

Najwyższy odsetek ubóstwa energetycznego w domach jednorodzinnych występuje w województwach opolskim (30 proc.), pomorskim i wielkopolskim (po 22 proc.). W przypadku budynków wielorodzinnych najgorzej sytuacja wygląda na Dolnym Śląsku (11,6 proc.), a najlepiej w Lubelskiem (6 proc.).

Na ubóstwo energetyczne najbardziej narażeni są mieszkańcy wsi i małych miast (poniżej 20 tys. mieszkańców), gdzie dominują starsze, energochłonne domy. Problem dotyka również 8-19 proc. mieszkańców dużych miast - zwłaszcza osób żyjących w nieocieplonych kamienicach i budynkach komunalnych bez dostępu do sieci ciepłowniczej.